Zo houden wij toezicht bij houders van dieren

In de wet staan regels voor het houden, huisvesten en verzorgen van dieren. De NVWA houdt toezicht op deze regels. We kunnen bij u langskomen voor een controle. Dit doen we vooral bij bedrijfsmatige houders van dieren, zoals veehouders en fokkers.

Vermoedt u dat een dier verwaarloosd of mishandeld wordt? Kijk hoe en waar u dit kunt melden.

Regels voor dierenwelzijn bij het houden van dieren

De wettelijke eisen voor dierenwelzijn staan in de volgende wetten en regelingen:

De regels zijn algemeen geformuleerd, zodat ze op zoveel mogelijk situaties van toepassing zijn. Wilt u praktisch advies over het houden van dieren? Neem dan contact op met uw brancheorganisatie of met een vereniging voor dierhouders.

Zo controleren wij

Wij kunnen bij u langskomen voor een inspectie. We controleren dan of u zich aan de wettelijke eisen houdt. Inspecties vinden vooral plaats bij bedrijfsmatige houders van dieren, bijvoorbeeld bij veehouderijen, dierenasiels, hondenfokkers en zorgboerderijen. Daar kijken we naar het welzijn van dieren als geiten, honden, katten, kippen, koeien, paarden, schapen en varkens.

We kondigen een inspectie niet van tevoren aan. Verder werken we risicogericht: dit betekent dat we vooral controleren bij bedrijven waar meer risico is op overtredingen. Ook voeren we inspecties uit naar aanleiding van meldingen dat er misschien iets mis is bij een bedrijf.

Veel van onze inspecteurs zijn buitengewoon opsporingsambtenaar (boa). Daarom hebben ze bepaalde bevoegdheden. Ze mogen bijvoorbeeld rondkijken op uw bedrijf. De bevoegdheden van de NVWA staan onder andere in de Wet op de Economische delicten, het Wetboek van Strafvordering, de Algemene wet bestuursrecht en de Wet dieren.

Kijk voor algemene informatie over inspecties op de pagina Hoe werkt een inspectie van de NVWA? Onze inspectieresultaten publiceren we op deze website.

Samenwerking met andere organisaties

Wij werken samen met verschillende organisaties, waaronder de Landelijke Inspectiedienst Dierenwelzijn en de politie.

De Landelijke inspectiedienst Dierenwelzijn (LID) houdt toezicht op het welzijn van huisdieren die door particulieren worden gehouden. De LID is verbonden aan de Dierenbescherming.
De politie treedt op bij spoedgevallen van dierenleed. De politie beheert ook telefoonnummer 144, waar u dierenmishandeling en -verwaarlozing kunt melden.

Zo handhaven wij

Wij werken volgens ons interventiebeleid. Hierin staat omschreven wat inspecteurs kunnen doen als ze een overtreding zien op uw bedrijf. De inspecteurs kunnen u bijvoorbeeld een boete of waarschuwing geven. Zij handhaven dan via het bestuursrecht.

Gaat het om een ernstige overtreding, zoals dierenmishandeling? Of begaat u steeds opnieuw dezelfde overtreding? Dan kunnen wij de zaak ook overdragen aan het Openbaar Ministerie (OM). Die kan de zaak voor de rechter brengen. Dan wordt er gehandhaafd via het strafrecht. U wordt dan strafrechtelijk vervolgd.

Behandeling van een zaak via het strafrecht duurt lang. Het bestuursrecht werkt sneller omdat wij de zaak zelf kunnen afhandelen. U krijgt de kans om de problemen zelf op te lossen. De situatie van uw dieren verbetert dan ook direct.

Let op: gaat het om dierenmishandeling? Dan wordt de zaak altijd afgehandeld via het strafrecht. Verwaarlozing kan zowel via het strafrecht als het bestuursrecht afgehandeld worden.

Herinspecties

Was u in overtreding en is er gehandhaafd via het bestuursrecht? Dan kunnen we terugkomen voor een herinspectie. We controleren dan of u de overtreding heeft hersteld. U krijgt hier een rekening voor.

Andere sancties

Ontvangt uw bedrijf landbouwsubsidie? Een overtreding kan ertoe leiden dat uw bedrijf minder subsidie krijgt.

Blijkt bij een inspectie dat een dierenarts (of assistent) onzorgvuldig heeft gehandeld? Dan kunnen wij een klacht indienen bij het Veterinair Tuchtcollege.

Handhaving via het bestuursrecht

Bij een lichte overtreding geeft de inspecteur u een officiële waarschuwing. U krijgt dan de mogelijkheid om de overtreding te herstellen. Misschien kan u dit al tijdens de inspectie.

Bij andere overtredingen beschrijft de inspecteur de overtreding in een ambtelijk verslag. Dit heet een Rapport van Bevindingen (RvB). Op basis van het RvB beslist onze juridische afdeling wat er moet gebeuren. U krijgt bijvoorbeeld een boete en de opdracht om de problemen op te lossen. Hierbij houden we rekening met de omstandigheden: deze kunnen verzachtend of verzwarend zijn.

Kijk voor een overzicht van alle opties op de pagina Interventies: nalevingshulp, waarschuwingen, maatregelen, boetes en strafrechtelijke vervolging. Op de pagina Ik heb een inspectie gehad leest u wat de gevolgen voor u zijn.

Bij zeer ernstige overtredingen kan de inspecteur gebruikmaken van een aantal ingrijpende maatregelen:

spoedbestuursdwang
dieren meenemen (in bewaring nemen)
tijdelijke sluiting

Spoedbestuursdwang

Bestuursdwang betekent dat u een opdracht van ons krijgt. Die is bedoeld om de overtreding te beëindigen. U moet bijvoorbeeld iets aanpassen in de stal. Dit moet gebeuren binnen een bepaalde termijn.

Maar is er ernstig gevaar voor het welzijn en de gezondheid van de dieren? Dan krijgt u geen tijd om de overtreding op te heffen, of op zijn hoogst een paar uur. De inspecteur grijpt direct in en schakelt (op uw kosten) hulp in voor de dieren. Dit heet spoedbestuursdwang.

Dieren meenemen (in bewaring nemen)

Is het welzijn of de gezondheid van de dieren in gevaar, en is het niet mogelijk de overtreding te beëindigen op de locatie? Dan kan de inspecteur uw dieren in bewaring nemen. De dieren gaan naar een asiel of andere opvang. Daar krijgen ze de juiste verzorging, en als het nodig is ook een behandeling van een dierenarts.

U krijgt de dieren alleen terug als de situatie op het bedrijf is hersteld. En u moet de rekening van de opvang betalen.

De inspecteur mag de dieren niet in beslag nemen. Dat mag alleen in opdracht van de Officier van Justitie als er gehandhaafd wordt via het strafrecht.

Tijdelijke sluiting

Wij kunnen uw bedrijf, inrichting of locatie tijdelijk sluiten als het welzijn of de gezondheid van de dieren in gevaar is. Deze mogelijkheid bestaat sinds 1 januari 2024.

Wij kunnen u niet verbieden om dieren te houden. Een houdverbod kan alleen worden opgelegd door de rechter.

Handhaving via het strafrecht

De inspecteur beschrijft de overtreding in een proces-verbaal. Dit gaat naar het Openbaar Ministerie (OM). Daar neemt een Officier van Justitie (OvJ) het in behandeling.

De OvJ kan u een boete geven of de zaak voor de rechter laten komen. Vooruitlopend op de rechtszaak kan de OvJ uw dier in beslag laten nemen.

Tijdens de rechtszaak kan de OvJ een houdverbod eisen. Dit betekent dat u geen dieren meer mag houden. Tot er een uitspraak van een rechter is, kan de OvJ u tijdelijk verbieden om dieren te houden. Dit wordt geregeld via een voorlopige maatregel. Deze maatregel is maximaal 6 maanden geldig. De rechter kan een houdverbod van minstens 10 jaar opleggen.