Beantwoording vragen van foodwatch over verontreinigd sesamzaad uit India - tevens update van dit onderwerp (11-02-2021)

Foodwatch:

Uw meest recente/actuele risicobeoordeling over met ethyleenoxide verontreinigd sesamzaad?

Antwoord: De risicobeoordeling van het FrontOffice staat op de website van het RIVM.

Kerncijfers over de omvang van de problematiek in Nederland?

Antwoord: De problematiek is omvangrijk en treft een groot deel van de import van en handel in sesamzaad in Nederland.

Stand van zaken per 15 februari 2021:

Er zijn 277 partijen sesamzaad geïdentificeerd met gehaltes boven de MRL.

Er zijn 2270 GFL-meldingen bij de NVWA binnengekomen. Dit zijn meldingen van bedrijven die in hun sesamzaad residuen van ethyleenoxide (eto) hebben aangetroffen in een gehalte hoger dan de maximum residu limiet (MRL). De meldingen betreffen ook samengestelde levensmiddelen waarin verontreinigd sesamzaad is verwerkt. Alle partijen levensmiddelen die het betreft zijn uit de handel gehaald.

Er zijn 494 RASFF-meldingen verstuurd over verontreinigd sesamzaad of producten daarvan, waarvan 221 door Nederland. Nederland is direct of indirect betrokken bij 318 RASFF-meldingen.

Hoe lang bestaat dit probleem al? Was het niet al geïdentificeerd vóór het alarm van de Belgische autoriteiten in september 2020?

Antwoord: Nee, dit probleem was niet eerder geïdentificeerd. Residuen van eto werden niet standaard gemeten in het ‘multi-residu pakket’ van de EU. Er waren in het begin ook maar 2 laboratoria die een gevalideerde methode hadden voor de bepaling van residuen van eto. Inmiddels zijn er meer laboratoria die eto betrouwbaar kunnen meten en is de methode ook bij WFSR , het lab waar de NVWA haar analyses laat doen, beschikbaar.

Welk percentage van in Nederland ingevoerd sesamzaad uit India wordt momenteel gecontroleerd nu er een wettelijk Europees minimum is van 50% controle en we weten dat Frankrijk bijvoorbeeld 100% controleert? Controleert de NVWA net als in Frankrijk ook 100%, indien niet, waarom niet?

Antwoord: Nederland controleert 50% van de zendingen sesamzaad uit India aan de buitengrens, conform Europese afspraken en wettelijke eisen. Vanwege dit incident is de hele keten alert op verontreiniging van sesamzaad met residuen van eto, dus naast de officiële controles verwacht de NVWA van het bedrijfsleven dat ze ook ingangscontroles doet.

In Frankrijk zijn inmiddels meer dan 3.500 producten teruggehaald, in België staan er honderden op de site van het FAVV, in Nederland staan ‘slechts’ 16 meldingen op de site van de NVWA. Klopt dit relatief lage aantal producenten/producten in Nederland? Hoeveel producten zijn er per heden (11-02-2021) in Nederland betrokken bij de terughaalactie?

Antwoord: Nee, dit klopt niet. Alleen samengestelde levensmiddelen waarin het gehalte aan residuen van eto hoger was dan de MRL voor sesamzaad hoeven te worden teruggehaald bij de consument, en hierop hebben de links op de NVWA-website betrekking. Deze links brengen de lezer naar de plek op de website van de supermarkten en bedrijven waar deze waarschuwing voor consumenten staat, en waar de lijsten zijn te vinden met producten die dit betreft. Per link gaat het dus om meerdere producten.

Daarnaast zijn er achter de schermen ook nog producten uit de winkel teruggehaald, namelijk de samengestelde/verwerkte levensmiddelen waarin sesamzaad met MRL- overschrijding is verwerkt, maar waar het gehalte in het eindproduct lager was dan de MRL voor sesamzaad. Deze producten zijn t/m de retail uit de schappen gehaald, maar niet teruggehaald bij de consument.

In onder meer België en Frankrijk worden nog dagelijks verontreinigde producten van de markt teruggetrokken (en openlijk gepubliceerd op de websites van desbetreffende autoriteiten), in Nederland is de laatste NVWA-recall van 23 december 2020. Zijn er geen nieuwe verdachte producten meer aan het licht gekomen in ons land? Hoe is dit verschil met buurlanden/andere EU-lidstaten te verklaren?

Antwoord: Er worden nog steeds producten uit de schappen gehaald, zie ook het antwoord op de vorige vraag. De links op de NVWA-website hoeven hiervoor niet te worden aangepast, maar de lijst met producten op websites van bedrijven kan wel langer worden. Sesamzaad is lang onderweg vanuit India, en er was in het begin te weinig testcapaciteit in de EU. Maar zo langzamerhand begint de stroom verontreinigd sesamzaad en producten daarvan ‘op te drogen’, omdat bedrijven hier nu alert op zijn en ingangscontroles doen.

Betreffende het mogelijk toch in de handel brengen in Nederland van producten die niet voldoen aan de meest recente verordeningen, en toch voedingsmiddelen op de markt brengen met de verboden stof in kwestie: voorziet u in sancties voor overtreders?

Antwoord: Ja, ons interventiebeleid voorziet in sancties voor overtreders, een schriftelijke waarschuwing of bestuurlijke boete (zie hiervoor het interventiebeleid op de NVWA-website). Als bedrijven echter zelf een melding doen volgens de vereisten van de Algemene Levensmiddelenverordening, een zogenoemde GFL-melding, en vervolgens de juiste maatregelen nemen om het risico te elimineren, dan volgen geen sancties. Als de NVWA achteraf constateert dat een bedrijf niet heeft gemeld en het om een schadelijk levensmiddel ging, dan krijgt het bedrijf een bestuurlijke boete opgelegd.

De NVWA heeft tot nu toe in deze casus enkele bestuurlijke boetes opgelegd voor het niet melden van een schadelijke partij. Deze kwestie is echter ook zonder deze boetes een enorme schadepost voor de Nederlandse importeurs van en handelaren in sesamzaad.

Heeft de gezondheid van Nederlandse consumenten gevaar gelopen?

Antwoord: We kunnen niet uitsluiten dat er een risico is geweest voor de gezondheid van Nederlandse consumenten. Er is echter nooit een acuut gezondheidsrisico geweest, alleen op de lange termijn is een risico niet uit te sluiten. De wettelijke eisen in de EU, dus de MRL voor eto in sesamzaad, zijn vele malen strenger dan in de meeste andere westerse landen, waardoor er wat eto betreft in de EU een hoger voedselveiligheidsniveau is.

Kan de NVWA garanderen dat er in Nederland geen verontreinigde sesam meer is in Nederland?

Antwoord: Bedrijven zijn er verantwoordelijk voor om veilige levensmiddelen in de handel te brengen. De NVWA kan nooit garanderen dat er geen verontreinigde levensmiddelen in de handel zijn, maar ziet erop toe dat bedrijven hun verantwoordelijkheid hierin nemen. Op basis van de ervaring van de afgelopen maanden heeft de NVWA er vertrouwen in dat de bedrijven hun verantwoordelijkheid in deze kwestie nemen.