Eetbare insecten kweken en verkopen voor menselijke consumptie

Registratie aanvragen bij de NVWA

Kweekt of verhandelt u eetbare insecten voor menselijke consumptie? Dan moet u aan bepaalde voorwaarden voldoen en heeft u een registratie nodig als levensmiddelenbedrijf. Kweekt of verhandelt u insecten voor andere doeleinden, dan heeft u mogelijke andere verleningen nodig zoals een diervoederregistratie.

Insecten bevatten dierlijk eiwit, maar producenten van insecten voor menselijke consumptie hoeven hiervoor (nog) geen erkenning aan te vragen. Een registratie als levensmiddelenbedrijf is voldoende. Om een insectensoort (incl. insectenproducten zoals poedervormen etc.) in de handel te mogen brengen als levensmiddel in de Europese Unie moet u bij de Europese Commissie markttoegang hebben aangevraagd en deze is toegekend of uw bedrijf valt onder de overgangsregeling.

Verhandelt u eetbare insecten? Dan moet u nagaan of het productiebedrijf aan de voorwaarden voldoet om het product in de handel te mogen brengen. Ook in dit geval moet u zich bij de NVWA registreren als levensmiddelenbedrijf.

Overgangsperiode

Bedrijven konden tot 1 januari 2020 een aanvraag indienen bij de Europese Commissie om insecten te verhandelen. Deze overgangsperiode is voorbij. De Commissie heeft echter meer tijd nodig om de aanvragen te beoordelen. Daarom geldt de volgende regeling.

U mag insecten verhandelen als u voldoet aan de volgende 2 voorwaarden:

1. Er is markttoegang aangevraagd door of namens u/uw bedrijf voor het insect dat u wilt verhandelen.
2. U verhandelde het insect al vóór 1 januari 2019.

Deze regeling geldt totdat de Commissie een besluit neemt over uw aanvraag.

Markttoegang aanvragen

Sinds 1 januari 2018 is wetgeving over insecten van kracht en opgenomen in de Europese verordening (EU) nr. 2283/2015 Nieuwe Voedingsmiddelen. Voor een aantal soorten insecten en insectenproducten is markttoegang aangevraagd bij de Europese Commissie. Dat betekent dat deze soorten onder de overgangsregeling vallen en dat u ze mag verhandelen totdat de Europese Commissie hierover een besluit heeft genomen. Dit geldt echter alleen maar als u aan de volgende 2 voorwaarden voldoet:

1. U heeft vóór 1 januari 2019 markttoegang aangevraagd door of namens uw bedrijf voor het insect dat u wilt verhandelen.
2. U verhandelde het insect al vóór 1 januari 2018.

Voor de volgende insecten is markttoegang aangevraagd.

Vóór 1 januari 2018 op de markt

Voorwaarde voor toegang is dat het insect al vóór 1 januari 2018 rechtmatig op de markt was (overgangstermijn). Dat betekent dat het al was toegestaan om erin te handelen.

Bent u van plan om insecten te gaan kweken of verhandelen en u voldoet niet aan de overgangsregeling? Dan moet u (alsnog) markttoegang aanvragen bij de Europese Commissie. Bij die aanvraag moet een veiligheidsdossier zitten. In een veiligheidsdossier staat onder andere een uitgebreide risicoanalyse en een onderbouwing van de veiligheid van het product..

Meer weten?

De procedure voor mark­ttoegang staat beschreven in Vo (EG) nr. 2469/2017. Op de NVWA-website vindt u meer informatie over het op de markt brengen van nieuwe voedingsmiddelen en toegestane nieuwe voedingsmiddelen. Zie ook de Unielijst met novel foods van de Europese Commissie.

Eisen voor producenten van insecten

Producenten van insecten voor menselijke consumptie dienen te voldoen aan de eisen die gelden voor levensmiddelenbedrijven. De NVWA heeft met VENIK (de branchevereniging Nederlandse Insectenkwekers) afspraken gemaakt over het op de markt brengen van insecten. Zo moeten insecten vóór verkoop verhit worden en moet het etiket informatie bevatten over allergieën.

Hittebehandeling verplicht

Insecten moeten een hittebehandeling ondergaan voordat zij aan consumenten verkocht mogen worden.

Informatie op etiket over allergie

Mensen met een schaaldierallergie, schelpdierallergie of huisstofmijtallergie kunnen ook allergisch zijn of worden voor insecten. Daarom moet informatie over allergieën verplicht op het etiket van insecten voor menselijke consumptie staan.

Wetgeving, toezicht NVWA en eisen voor bedrijven

Produceert u insecten voor menselijke consumptie? Dan moet u voldoen aan de eisen die gelden voor levensmiddelenbedrijven:

• Verordening (EU) nr. 852/2004 over levensmiddelenhygiëne (inclusief HACCP-verplichting)
• Verordening  (EU) nr. 178/2002 over traceerbaarheid en meldplicht.

Afhankelijk van de producten die u produceert heeft u nog te maken met andere verordeningen. Denk aan wetgeving op het gebied van etikettering (Verordening (EU) nr. 1169/2011 over verstrekking voedselinformatie aan consumenten) of aan microbiologische criteria (Verordening (EG) nr. 2073/2005). Daarnaast staan diverse voorwaarden vermeld in de specifieke uitvoeringsverordeningen voor de toegelaten insecten. Raadpleeg hiervoor het tabel.

Rol NVWA

De NVWA gaat toezien op veilige en hygiënische productie van insecten als voedsel in Nederland. De wijze waarop de NVWA toezicht houdt is geregeld in Verordening 882/2004. Daar staat in beschreven dat de NVWA audits en inspecties bij bedrijven moet uitvoeren.

Op de website van de Belgische toezichthouder FAVV vindt u veel meer informatie over het kweken en verhandelen van insecten voor menselijke consumptie.

Meer weten?

Neem voor vragen contact op met branchevereniging VENIK of neem contact op met de NVWA.

Voor welke insecten is markttoegang aangevraagd bij de Europese Commissie?

Vóór 1 januari 2019 (vallend onder de overgangsregeling):

• Huiskrekel (Acheta domesticus) - 2 toelatingsdossiers, waarvan inmiddels 1 is goedgekeurd
• Bandkrekel (Gryllodes sigillatus) - 1 toelatingsdossier, wat inmiddels is ingetrokken
• Buffalokever, ook wel kleine meelworm genoemd (Alphitobius diaperinus) - 1 toelatingsdossier, wat inmiddels is goedgekeurd
• Treksprinkhaan (Locusta migratoria) - 2 toelatingsdossiers, waarvan inmiddels 1 is goedgekeurd
• Meelworm (Tenebrio molitor) - 3 toelatingsdossiers, waarvan inmiddels 2 zijn goedgekeurd
• Gedroogde meelworm (Tenebrio molitor, gegevensbescherming aangevraagd)
• Zwarte soldatenvlieg (Hermetia illucens) - 1 toelatingsdossier, wat nog niet is goedgekeurd

Na 1 januari 2019 (niet meer vallend onder de overgangsregeling):

• Huiskrekel (Acheta domesticus) - 2 toelatingsdossiers, waarvan inmiddels 1 is goedgekeurd
• Buffalokever, ook wel kleine meelworm genoemd (Alphitobius diaperinus) - 1 toelatingsdossier, wat nog niet is goedgekeurd
• Meelworm (Tenebrio molitor) - 2 toelatingsdossiers, die nog niet zijn goedgekeurd

Voor meer gedetailleerde informatie over de inhoud van de toelatingsdossiers kunt u kijken op: Summary of applications and notifications (europa.eu)

Welke insecten zijn toegelaten door de Europese Commissie?

Zie onderstaand tabel. Wanneer een levensmiddel insecten bevat zijn er specifieke eisen van toepassing zoals bijvoorbeeld maximumgehalten, maar ook samenstellingseisen. Raadpleeg hiervoor de specifieke wetgeving van de toelating. Ook is er mogelijk sprake van gegevensbescherming.

Welke insecten zijn toegelaten door de Europese Commissie?

Insect	Toelating	Levensmiddelcategorie	Beschermde eigendoms-rechten
gele meelworm (Tenebrio molitor)	22-6-2021 Verordening (EU) nr. 2021/882	eiwithoudende producten biscuits gerechten op basis van peulvruchten producten op basis van pasta	Ja
treksprinkhaan (Locusta migratoria)	5-12-2021 Verordening (EU) nr. 2021/1975	verwerkte aardappelproducten; gerechten op basis van peulvruchten en producten op basis van pasta vleesvervangers soepen en geconcentreerde soepen peulvruchten en groenten uit blik of potten salades bierachtige dranken, alcoholhoudende mixdranken chocoladesnoepgoed noten, oliehoudende zaden en kikkererwten ingevroren producten op basis van gefermenteerde melk worst	Ja
gele meelworm (Tenebrio molitor)	1-3-2022 Verordening (EU) nr. 2022/169	meergranenbrood en -broodjes; crackers en soepstengels graanrepen gedroogde producten op basis van deegwaren; schotels op basis van deegwaren (m.u.v. gedroogde gepofte deegwaren); pizza’s en pizza-achtige schotels gedroogde gevulde producten op basis van deegwaren voormengsels (droog) voor gebakken producten sauzen aardappelschotels; schotels op basis van peulvruchten weipoeder vleesvervangers soepen en salades chips bierachtige dranken; gemengde alcoholhoudende dranken; alcoholhoudende mixdranken chocoladesnoepgoed noten, oliehoudende zaden en kikkererwten ingevroren producten op basis van gefermenteerde melk vleesbereidingen	Ja
huiskrekel (Acheta domesticus)	3-3-2022 Verordening (EU) nr. 2022/188	eiwitproducten, andere dan vleesvervangers brood en broodjes bakkerijproducten, graanrepen en gevulde deegwaren koekjes en biscuits producten op basis van pasta (droog) soepen en geconcentreerde soepen of soeppoeders verwerkte aardappelproducten; gerechten op basis van peulvruchten of groenten en producten op basis van pasta of pizza snacks op basis van maïsmeel bierachtige dranken, alcoholhoudende mixdranken noten, oliehoudende zaden en kikkererwten sauzen vleesbereidingen vleesvervangers chocoladesnoepgoed ingevroren producten op basis van gefermenteerde melk	Ja
huiskrekel (Acheta domesticus)	24-1-2023 Verordening EU) nr. 2023/5	meergranenbrood en -broodjes; crackers en soepstengels graanrepen voormengsels voor gebakken producten (droog) koekjes producten op basis van pasta (droog) gevulde producten op basis van pasta (droog) sauzen verwerkte aardappelproducten, gerechten op basis van peulvruchten of groenten, pizza’s, gerechten op basis van pasta weipoeder vleesvervangers soepen en geconcentreerde soepen of soeppoeders snacks op basis van maïsmeel bierachtige dranken chocoladesnoepgoed noten en oliehoudende zaden andere snacks dan chips vleesbereidingen	Ja
buffalokever, ook wel kleine meelworm genoemd (Alphitobius diaperinus)	26-1-2023 Verordening (EU) nr. 2023/58	graanrepen brood en broodjes verwerkte granen en ontbijtgranen pap voormengsels (droog) voor gebakken producten gedroogde producten op basis van deegwaren gevulde producten op basis van deegwaren weipoeder soepen gerechten op basis van granen of pasta gerechten op basis van pizza noedels andere snacks dan chips chips crackers en soepstengels pindakaas kant-en-klare hartige sandwich vleesbereidingen vleesvervangers melk- en zuivelvervangers chocoladesnoepgoed voedingssupplementen (voor personen ouder dan 18 jaar)	Ja

Wat betekent gegevensbescherming?

De opname van de toegelaten insecten in de Unielijst is gebaseerd op door eigendomsrechten beschermde wetenschappelijke gegevens die overeenkomstig artikel 26 van Verordening (EU) nr. 2015/2283 zijn beschermd.

Tijdens de termijn van gegevensbescherming (5 jaar) mag het nieuwe voedingsmiddel uitsluitend door het bedrijf in de Unie in de handel worden gebracht, dat de toelatingsaanvraag heeft ingediend. Uitzondering hierop is, dat een volgende aanvrager een toelating voor het nieuwe voedingsmiddel verkrijgt zonder naar de overeenkomstig artikel 26 van Verordening (EU) nr. 2015/2283 beschermde wetenschappelijke gegevens te verwijzen of met toestemming van het oorspronkelijke bedrijf.