Gevolgen van tekorten aan producten

Diervoeder

De export van granen en oliezaden vanuit de Oekraïne en Rusland is grotendeels stilgevallen. Om het tekort op te vangen is meer import van deze grondstoffen uit landen buiten de Europese Unie nodig.

Bestrijdingsmiddelen in grondstoffen diervoeder

Buiten de Europese Unie zijn bij de teelt van granen en oliezaden andere bestrijdingsmiddelen toegestaan dan binnen de EU. Diervoedergrondstoffen uit niet EU-landen voldoen daardoor niet altijd aan de Europese normen voor overschrijdingen van de maximum residu limiet (MRL) voor residuen van bestrijdingsmiddelen.

Geen tijdelijke aangepaste normen voor MRL’s in Nederland

Op Europees niveau is afgesproken dat de lidstaten op nationaal niveau kunnen besluiten om tijdelijk aangepaste normen (MRL's) voor bestrijdingsmiddelen te hanteren, binnen de marges van wat veilig is. De betrokken Nederlandse brancheorganisaties hebben een voorstel voor aangepaste MRL's voor mais ingediend bij de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). De minister heeft besloten om het voorstel niet te honoreren, om 2 redenen:

1. Slechts 2 van de voorgestelde MRL's hebben geen negatief effect op de voedselveiligheid. De andere voorgestelde MRL's krijgen een negatief advies omdat zij leiden tot overschrijving van de MRL's van dierlijke producten (en daarmee risico voor de volksgezondheid) of tot een mogelijke risico voor de dieren die de mais consumeren.
2. Er zijn op dit moment geen concrete signalen dat de voedselzekerheid in het gedrang komt, waardoor de minister het dus niet nodig vindt om tijdelijk de normen aan te passen.

Bijmengen gangbaar eiwitrijk veevoer in biologisch voer mag

De oorlog in Oekraïne leidt ook tot grote tekorten van biologische grondstoffen voor diervoeders. De sector heeft bij de Europese Unie een derogatie aangevraagd zodat pluimveebedrijven en varkensbedrijven 5 procent gangbaar eiwitrijk veevoer mogen bijmengen in biologisch voer.

De Europese Commissie heeft deze derogatie in voorbereiding. Omdat de nood hoog is bij de sector en dit proces lang duurt heeft het ministerie van LNV besloten dat deze concept-derogatie al is toegestaan vanaf 12 april 2022.

Melden bijmengen bij toezichthouder Skal

Bedrijven die hiervan gebruik willen maken, moeten zich melden bij Skal, de toezichthouder op biologische productie. Bovendien moeten zij zich houden aan de concept-derogatie. Voor meer informatie kunnen bedrijven terecht bij Skal.

Tekort aan zonnebloemolie

Er is een tekort aan zonnebloemolie omdat de export vanuit de Oekraïne is stilgevallen. Zonnebloemolie zit in heel veel verschillende producten. Bedrijven zijn bezig om de zonnebloemolie (deels) te vervangen door andere plantaardige oliën, zoals raapzaadolie of sojaolie.

Wat betekent dit voor het etiket van producten met zonnebloemolie?

Zonnebloemolie is een veelzijdig product. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt om te frituren, maar zit ook in margarine, koekjes, babyvoeding en talloze andere producten. Als zonnebloemolie wordt vervangen door andere plantaardige oliën, dan moeten bedrijven de ingrediëntenlijst en mogelijk ook de voedingswaardedeclaratie op het etiket aanpassen. Meestal duurt het echter een paar maanden voordat bedrijven hun etiket kunnen hebben aangepast. Er is hier sprake van overmacht. Daarom hebben het ministerie van VWS, de NVWA en de sectororganisaties FNLI, CBL en MVO afspraken gemaakt over tijdelijke coulance in de handhaving.

Afspraken over aanpassen etiket

Voor de korte termijn betekent dit dat de NVWA tijdelijk niet zal handhaven als bedrijven producten verkopen waarvan het etiket niet klopt door het tekort aan zonnebloemolie. Voor de iets langere termijn zijn er afspraken gemaakt over hoe de bedrijven hun etiketten kunnen aanpassen. De gemaakte afspraken staan in dit document.

Deze afspraken gelden alleen voor die situaties waarbij het tekort aan zonnebloemolie de oorzaak is van het niet correcte etiket. Andere overtredingen van de wettelijke eisen voor het etiket vallen niet onder deze tijdelijke uitzondering. Zolang het etiket niet is aangepast, moeten bedrijven en supermarkten consumenten wel informeren als zij alternatieven voor zonnebloemolie gebruiken in hun producten.

Voedselveiligheid mag niet in het geding komen

De voedselveiligheid mag door de vervanging van zonnebloemolie niet in het geding komen. De oliën die ter vervanging van zonnebloemolie aan levensmiddelen worden toegevoegd, moeten dus aan alle voedselveiligheidseisen voldoen. Dit is de verantwoordelijkheid van de bedrijven. Tijdens reguliere inspecties zal de NVWA controleren of het bedrijf aan kan tonen dat de vervangende olie aan de veiligheidseisen voldoet.

Allergenen moeten op het etiket vermeld worden

Het is belangrijk dat bedrijven consumenten informeren als zij zonnebloemolie vervangen door een olie die mogelijk kan leiden tot een allergische reactie. Denk hierbij aan pinda- of arachideolie, sesamolie en olie van noten, zoals walnootolie. Voor dergelijke oliën is en blijft het verplicht om de 'allergeen' duidelijk op het etiket te vermelden. De NVWA zal in haar reguliere inspecties controleren of bedrijven zich hieraan houden.