Presentatie van tabaksproducten en aanverwante producten in verkooppunten

Verkooppunt versus speciaalzaak

In de Tabaks- en rookwarenwet wordt onderscheid gemaakt tussen verkooppunten van tabak, elektronische sigaretten of navulverpakkingen en speciaalzaken voor deze producten. Een speciaalzaak is in de wet als volgt gedefinieerd:

een inrichting, zijnde een winkel of een onderdeel daarvan, met een afsluitbare eigen toegang, waarin een totaal assortiment aan tabaksproducten of voor roken bestemde kruidenproducten van ten minste 90 merkenversies of elektronische dampwaar van ten minste 90 merkenversies aanwezig is voor het in de handel brengen en:

a. met een verkoopvloeroppervlakte van minimaal 10 m², of
b. met een verkoopvloeroppervlakte van minder dan 10 m², die reeds voor 1 januari 2001 als tabakszaak of voor 20 mei 2016 als elektronische sigarettenzaak stond ingeschreven bij de Kamer van Koophandel;

In een speciaalzaak is het toegestaan reclame te maken, echter zijn hier ook strikte regels voor. Deze regels staan beschreven in de Tabaks- en rookwarenregeling.

Overigens is er een aantal typen verkooppunten die nooit aangemerkt kunnen worden als speciaalzaak. Het gaat hierbij om benzinestations, kiosken, sportkantines, Drank- en Horecawet-inrichtingen, snackbars, bioscopen, pretparken, stations, automaten, warenhuizen, supermarkten, evenementen en festivals.

Uitstalverbod tabak en rookwaren

Rookwaren moeten in de winkel helemaal aan het zicht worden onttrokken. Dit zogeheten uitstalverbod gaat voor supermarkten in op 1 juli 2020. Voor overige verkooppunten gaat het in op 1 januari 2021.

Reguliere presentatie in verkooppunten

In verkooppunten zowel fysieke winkels als webwinkels is de reguliere presentatie van te koop aangeboden tabaksproducten of aanverwante producten toegestaan.

In supermarkten is dit nog toegestaan tot 1 juli 2020. Voor alle andere verkooppunten is dit  toegestaan tot 1 januari 2021. Voor bepaalde speciaalzaken geldt een uitzondering. Zie voor meer informatie  'Uitstalverbod tabaks-  en aanverwante producten'.

Bij de reguliere presentatie mogen de verpakkingen getoond worden in een gesloten verpakking tegen een neutrale achtergrond en met een normale prijsaanduiding. Uit jurisprudentie volgt dat een reguliere presentatie niet verder gaat dan nodig is om in een verkooppunt te tonen welk product voor welke prijs wordt verkocht. Elke presentatie die een verdergaand aanprijzend karakter heeft dan deze reguliere presentatie, valt onder het reclameverbod.

Als verpakkingen van tabaksproducten en aanverwanten producten worden getoond in een verkooppunt, dan mag dit alleen met de gezondheidswaarschuwing naar voren toe en in de juiste leesrichting. Aanvullend geldt dat sigaretten- en shagverpakkingen rechtop dienen te staan met de afschrikwekkende foto volledig zichtbaar naar de consument toe. Het is namelijk van belang dat consumenten verpakkingen alleen in combinatie met de gezondheidswaarschuwing zien, zodat ze geïnformeerd worden over de gezondheidseffecten.

Koppelverkoop

Voor tabaksproducten en aanverwante producten wordt soms reclame gemaakt door het samen met een ander product te verkopen. Er is dan sprake van koppelverkoop. Te denken valt aan aanstekers, asbakken, pennen, enzovoorts. Deze vorm van reclame is uitsluitend toegestaan in tabaks- of elektronische sigarettenspeciaalzaken.

Inserts in verpakkingen van tabaksproducten

Inserts zijn reclamekaartjes die in de verpakking van tabaksproducenten aanverwante producten worden gevoegd en van buitenaf niet zichtbaar zijn. Omdat de inserts zich in de verpakking bevinden, maken ze geen deel uit van de verpakking. De inserts vallen daarom niet onder de uitzondering van de reguliere presentatie. Het gebruik ervan is daardoor in strijd met het reclameverbod. De verkoop van verpakkingen die een insert bevatten is een overtreding, waartegen kan worden opgetreden.

Displays

Uit jurisprudentie blijkt dat in principe alle presentatievormen die afwijken van reguliere presentatie niet zijn toegestaan in verkooppunten. Denk hierbij aan de uitstalling in (merkloze) displays / dispensers, verkoopbevorderend werken enz. Dit geldt ook als een display neutraal is uitgevoerd, dus zonder merknamen, logo’s, enzovoorts.

Displays zijn onder de voorwaarden van het reclameverbod tot 1 januari 2021 toegestaan in tabaks- of elektronische sigarettenspeciaalzaken. Vanaf 1 januari 2021 zijn de displays onder voorwaarden alleen nog toegestaan in speciaalzaken die zijn uitgezonderd van het uitstalverbod.

Prijsaanduidingen

Voor een normale prijsaanduiding geldt dat er niet 1 of meer merken voorzien mogen zijn van een prijsaanduiding die afwijkt van die van de overige merken.

Hier gelden de volgende regels:

• Neutrale en uniforme prijsaanduidingen door de winkel op het schap aangebracht, zijn toegestaan.
• Schapkaartjes zijn niet toegestaan (tenzij alle merken hetzelfde neutrale schapkaartje hebben).

Aanduiding nieuwe prijs

Op momenten dat accijnzen wijzigen bestaat de mogelijkheid dat er verpakkingen in een schap staan met verschillende prijzen (oude en nieuwe prijs). Op het moment dat alle verpakkingen met oude prijs op zijn, moet de nieuwe prijs aangepast worden in het kassasysteem. Om duidelijk te maken wanneer dat moment plaatsvindt wordt er meestal een kaartje op de scheidingsgrens geplaatst. Zo kunnen de medewerkers zien wanneer het kassasysteem moet worden aangepast.

In het verleden werden er vaak gele post-its, et cetera. gebruikt. De tabaksindustrie speelt hier op in, door zelf kaartjes aan te leveren. Vaak wordt er dan op deze kaartjes reclame gemaakt. Dit is niet toegestaan.

Sloffenpresentatie

Voor het presenteren van sloffen tabaksproducten of grootverpakkingen van e-sigaretten en navulverpakkingen is het uitgangspunt dat dit niet valt onder de definitie van reguliere presentatie omdat dit niet 'zoals te doen gebruikelijk' is.

Er zijn gevallen waarin het tonen van sloffen de reguliere presentatie is: denk aan tax free-winkels op bijvoorbeeld luchthavens, aan cash & carry-groothandels en bepaalde grenswinkels. Daar worden al sinds lang vóór de inwerkingtreding van het reclameverbod alle tabaksproducten in sloffen gepresenteerd. Daar is dan ook geen sprake van een overtreding als aan de andere regels rondom de presentatie en het uitstalverbod wordt voldaan.