Presentatie van tabaksproducten en aanverwante producten in verkooppunten

Het uitstalverbod geldt voor tabaksproducten en aanverwante producten (elektronische dampwaren en voor roken bestemde kruidenproducten). Accessoires als rokersbenodigdheden vallen niet onder het uitstalverbod. Voor de leesbaarheid is in enkele gevallen gebruik gemaakt van het begrip rookwaren. Hiermee bedoelen we tabaksproducten en aanverwante producten.

Het uitstalverbod geldt voor:

• supermarkten
• tankstations
• tabak- en gemakszaken
• drogisterijen
• horeca
• avondwinkels
• kiosken
• tabaksautomaten
• webshops en
• andere mogelijke verkooppunten van rookwaren

Uitstalverbod geldt niet voor bepaalde speciaalzaken

Het uitstalverbod geldt niet voor speciaalzaken die aan een aantal eisen voldoen waaronder registratie bij de NVWA. De speciaalzaak mag geen onderdeel zijn van een andere winkel. In de speciaalzaak mag ook geen ander verkooppunt zijn gevestigd.

Het uitstalverbod houdt in dat rookwaren in de winkel niet meer zichtbaar mogen zijn. Ook de kleuren en contouren van de producten mogen niet te zien zijn. Gebruik bijvoorbeeld kasten, (schuif) deuren, laden of gordijnen om ervoor te zorgen dat de producten niet meer zichtbaar zijn. U mag deze opbergmiddelen alleen gebruiken voor het verbergen van rookwaren, aanverwante producten en eventueel accessoires. In onderstaande  Q&A nemen we een kast en een la als voorbeelden voor opbergmiddelen.

Het uitstalverbod valt onder het reclameverbod voor tabaksproducten en aanverwante producten (elektronische dampwaren en voor roken bestemde kruidenproducten).

Voor de vorm en de kleuren van de opbergmiddelen gelden de volgende eisen:

• neutraal en sober
• niet afwijkend van de winkelinrichting
• geen licht- of geluidseffecten

De NVWA legt hieronder uit wat ze met deze eisen bedoelt.

Neutraal en sober

Het opbergmiddel ziet er neutraal en sober uit (ook de vormgeving). Gebruik hiervoor neutrale en sobere kleuren voor de binnenkant en de buitenkant van het opbergmiddel: zoals zwart, wit en grijstinten. Het opbergmiddel heeft slechts 1 kleur.

Niet afwijkend van de winkelinrichting

Zorg dat de vormgeving en kleur van de kast of la niet opvalt ten opzichte van de rest van de inrichting van de winkel. Sterk glanzende afwerking en grote contrasten zijn niet toegestaan.

Geen licht- of geluidseffecten

Gebruik in de kast of la geen licht- of geluidseffecten. Aan de binnenkant mag wel functionele verlichting zitten, zodat het personeel de producten goed kan zien.

Voor aanduidingen op het opbergmiddel gelden de volgende eisen:

• 1 neutrale en sobere aanduiding
• neutrale en sobere vormgeving
• tekst alleen op opbergmiddel zelf
• afbeelding NIX18 toegestaan

De NVWA legt hieronder uit wat ze met deze eisen bedoelt.

1 neutrale en sobere aanduiding

U mag slechts 1 neutrale en sobere aanduiding aanbrengen op het opbergmiddel waaruit blijkt dat u rookwaren verkoopt. Dit betekent dat bijvoorbeeld een tekst niet op elke deur mag staan. De achtergrond van de tekst is de kleur van het opbergmiddel. Kaders om de aanduiding zijn niet toegestaan. Qua aanduiding valt te denken aan het gebruik van 1 woord: Tabak, Tabaksproducten, Rookwaren of Dampwaren.

Aanduiding tabak mag niet opvallen tussen andere aanduidingen  

Op het afdekmiddel mogen aanduidingen staan van andere producten, als deze producten zich in een andere kast bevinden nabij het afdekmiddel. De aanduidingen moeten dan in dezelfde kleur, vormgeving, lettertype, grootte enz. zijn weergegeven. Zo voorkomt u dat de aanduiding ‘tabak’ opvalt ten opzichte van andere aanduidingen.

Neutrale en sobere vormgeving

Zorg dat de vormgeving van de tekst neutraal en sober is, zoals in zwart, wit of grijstinten. De aanduiding omvat 1 kleur. Gebruik hiervoor geen opvallende lettertypes en lettergroottes. U mag wel het lettertype van de huisstijl gebruiken, als u deze ook gebruikt voor andere aanduidingen in de winkel en het bovendien een sober lettertype is.

Tekst alleen op opbergmiddel zelf

Plaats de aanduiding alleen op het opbergmiddel zelf. Het is niet toegestaan de aanduiding boven de kast of la, bijvoorbeeld op de koof te plaatsen.

Afbeelding NIX-18 toegestaan

U mag een NIX18-afbeelding op het opbergmiddel plaatsen. Zorg er dan wel voor dat de afbeelding niet de aandacht op de kast of la vestigt. Andere afbeeldingen of aanduidingen zijn niet toegestaan.

Als u het opbergmiddel opent, dan moet u op de volgende zaken letten:

• alleen de eigenaar en het personeel mogen het opbergmiddel openen
• alleen openen bij verkoop rookwaren (en eventuele accessoires)
• maximaal 1,5 m² zichtbaar schap bij openen
• direct sluiten na gebruik
• schoonmaak en onderhoud voor of na openingstijden

De NVWA legt hieronder uit wat deze eisen betekenen.

Alleen openen bij verkoop rookwaren

Open het opbergmiddel tijdens openingstijden van de winkel alleen als u rookwaren verkoopt en de voorraad aanvult.

Maximaal 1,5 m² zichtbaar schap bij openen

Zorg ervoor dat er maximaal 1,5 m² van het schap met rookwaren te zien is als het opbergmiddel open is.

Direct sluiten na gebruik

Sluit de kast of la direct na het pakken van het product. Gebruik daar bijvoorbeeld een dranger voor.

Schoonmaak en onderhoud voor of na openingstijden

Maak de kast of la buiten openingstijden schoon. Ook onderhoud aan de kast moet buiten openingstijden plaatsvinden.

Voor de presentatie van tabaksproducten en aanverwante producten in het opbergmiddel gelden de volgende eisen:

• reguliere presentatie
• gezondheidswaarschuwing naar voren

Reguliere presentatie

Toon de rookwaren in een gesloten verpakking in de kast of la, tegen een neutrale achtergrond en gebruik de normale prijsaanduiding.

Gezondheidswaarschuwing naar voren

Zorg ervoor dat de producten met de gecombineerde gezondheidswaarschuwing (voor dampwaren de waarschuwing) in de kast of la in een hoek van 90 graden staan ten opzichte van de ondergrond. En dat de waarschuwing in de juiste leesrichting zichtbaar is. Dit geldt niet als bij het openen van de kast of la maar 1 verpakkingseenheid zichtbaar is.

Het afdekmiddel is alleen bedoeld voor tabaksproducten, aanverwante producten of bijbehorende accessoires. Achter het afdekmiddel, bijvoorbeeld de deuren van de kast, liggen dan ook geen andere producten. Zo voorkomt u dat klanten de tabaksproducten en aanverwante producten kunnen zien bij het openen van de deuren voor de verkoop van andere producten, zoals telefoonkaartjes. Zulke andere producten mag u wel achter een andere, eigen afdekking plaatsen.

Ook tabaksautomaten vallen onder het uitstalverbod. Dit betekent:

• Geen afbeeldingen van pakjes sigaretten op de bedieningsknoppen
• Alleen een sobere en neutrale aanduiding op de automaat (zodat de koper ziet welke producten u verkoopt)
• Alleen functionele verlichting

Een webwinkel mag alleen een neutrale, sobere en uniforme tekstuele opsomming geven van de aangeboden producten tegen een neutrale achtergrond. Hierbij mag alleen het merk, de merkvariant, de grootte of de inhoud van de verpakking en de consumentenprijs vermeld worden. Teksten over de producten moeten strikt noodzakelijk zijn voor het doen van een bestelling. Alle overige afbeeldingen en (promotionele) teksten van tabaksproducten en aanverwante producten worden gezien als reclame en zijn dus niet toegestaan.

Vanaf 1 januari 2021 mogen in webwinkels geen tabaksproducten en aanverwante producten meer worden afgebeeld (ook niet met video's). Links naar andere websites met visueel aantrekkelijke kenmerken zoals afbeeldingen en video's van tabaksproducten en aanverwante producten zijn ook niet toegestaan.

De verboden voor het maken van reclame en het uitstalverbod voor tabaksproducten en aanverwante producten gelden ook voor sociale media.

Niet toegestaan zijn bijvoorbeeld:

• wervende teksten (ook in fora en productreviews)
• foto's van merken of producten
• het uitlichten, extra tonen of prominent plaatsen van bepaalde producten
• acties  
• aanbiedingen
• premiums
• koppelverkoop
• spaarsystemen
• lokkende berichtgeving als 'recent bekeken' of 'andere personen hebben ook deze producten gekocht'

Als ondernemer moet u zelf nagaan of uw webwinkel voldoet aan de eisen van een reguliere presentatie en aan de overige regels die gelden voor dit soort producten. Zie hiervoor ook het onderdeel 'Wet en regelgeving'.

In de Tabaks- en rookwarenwet wordt onderscheid gemaakt tussen verkooppunten van tabak, elektronische sigaretten of navulverpakkingen en speciaalzaken voor deze producten. Een speciaalzaak is in de wet als volgt gedefinieerd:

een inrichting, zijnde een winkel of een onderdeel daarvan, met een afsluitbare eigen toegang, waarin een totaal assortiment aan tabaksproducten of voor roken bestemde kruidenproducten van ten minste 90 merkenversies of elektronische dampwaar van ten minste 90 merkenversies aanwezig is voor het in de handel brengen en:

a. met een verkoopvloeroppervlakte van minimaal 10 m², of
b. met een verkoopvloeroppervlakte van minder dan 10 m², die reeds voor 1 januari 2001 als tabakszaak of voor 20 mei 2016 als elektronische sigarettenzaak stond ingeschreven bij de Kamer van Koophandel;

In een speciaalzaak is het toegestaan reclame te maken, echter zijn hier ook strikte regels voor. Deze regels staan beschreven in de Tabaks- en rookwarenregeling.

Overigens is er een aantal typen verkooppunten die nooit aangemerkt kunnen worden als speciaalzaak. Het gaat hierbij om benzinestations, kiosken, sportkantines, Drank- en Horecawet-inrichtingen, snackbars, bioscopen, pretparken, stations, automaten, warenhuizen, supermarkten, evenementen en festivals.

Als u een winkel of geregistreerde speciaalzaak (Artikel 5.9 Tabaks- en rookwarenbesluit) heeft, moet u alle tabaks- en aanverwante producten tonen in een gesloten verpakking.

Dit geldt vanaf 1 januari 2021 ook voor de volgende producten in speciaalzaken:

• elektronische sigaretten
• navulverpakkingen
• elektronische sigaretten zonder nicotine
• navulverpakkingen zonder nicotine
• patronen zonder nicotine

Deze producten mag u alleen uit het doosje halen op verzoek van de klant.

Sigaren en pijp- en pruimtabak hoeft u niet in een gesloten verpakking te tonen.

Rookwaren moeten in de winkel helemaal aan het zicht worden onttrokken. Dit zogeheten uitstalverbod geldt sinds 1 juli 2020 voor supermarkten. Voor overige verkooppunten gaat het in op 1 januari 2021.

Voor tabaksproducten en aanverwante producten wordt soms reclame gemaakt door het samen met een ander product te verkopen. Er is dan sprake van koppelverkoop. Te denken valt aan aanstekers, asbakken, pennen, enzovoorts. Deze vorm van reclame is uitsluitend toegestaan in tabaks- of elektronische sigarettenspeciaalzaken.

Inserts zijn reclamekaartjes die in de verpakking van tabaksproducenten aanverwante producten worden gevoegd en van buitenaf niet zichtbaar zijn. Omdat de inserts zich in de verpakking bevinden, maken ze geen deel uit van de verpakking. De inserts vallen daarom niet onder de uitzondering van de reguliere presentatie. Het gebruik ervan is daardoor in strijd met het reclameverbod. De verkoop van verpakkingen die een insert bevatten is een overtreding, waartegen kan worden opgetreden.

Voor een normale prijsaanduiding geldt dat er niet 1 of meer merken voorzien mogen zijn van een prijsaanduiding die afwijkt van die van de overige merken.

Hier gelden de volgende regels:

• Neutrale en uniforme prijsaanduidingen door de winkel op het schap aangebracht, zijn toegestaan.
• Schapkaartjes zijn niet toegestaan (tenzij alle merken hetzelfde neutrale schapkaartje hebben).

Op momenten dat accijnzen wijzigen bestaat de mogelijkheid dat er verpakkingen in een schap staan met verschillende prijzen (oude en nieuwe prijs). Op het moment dat alle verpakkingen met oude prijs op zijn, moet de nieuwe prijs aangepast worden in het kassasysteem. Om duidelijk te maken wanneer dat moment plaatsvindt wordt er meestal een kaartje op de scheidingsgrens geplaatst. Zo kunnen de medewerkers zien wanneer het kassasysteem moet worden aangepast.

In het verleden werden er vaak gele post-its, et cetera. gebruikt. De tabaksindustrie speelt hier op in, door zelf kaartjes aan te leveren. Vaak wordt er dan op deze kaartjes reclame gemaakt. Dit is niet toegestaan.

Voor het presenteren van sloffen tabaksproducten of grootverpakkingen van e-sigaretten en navulverpakkingen is het uitgangspunt dat dit niet valt onder de definitie van reguliere presentatie omdat dit niet 'zoals te doen gebruikelijk' is.

Er zijn gevallen waarin het tonen van sloffen de reguliere presentatie is: denk aan tax free-winkels op bijvoorbeeld luchthavens, aan cash & carry-groothandels en bepaalde grenswinkels. Daar worden al sinds lang vóór de inwerkingtreding van het reclameverbod alle tabaksproducten in sloffen gepresenteerd. Daar is dan ook geen sprake van een overtreding als aan de andere regels rondom de presentatie en het uitstalverbod wordt voldaan.