Vraag en antwoord: professionals

Meld vogelgriep bij het Landelijk meldpunt dierziekten via (045) 546 31 88. U heeft een meldingsplicht.

Meldingsplicht

Vogelgriep is een aangifteplichtige en bestrijdingsplichtige ziekte. Ziet een veehouder of dierenarts symptomen die op vogelgriep kunnen wijzen? Dan moet dit direct worden gemeld bij het Landelijk meldpunt voor dierziekten via (045) 546 31 88. Snelheid is belangrijk om de kans op verspreiding te verkleinen.

De meldingsplicht geldt ook voor laboratoria die monstermateriaal van pluimvee onderzoeken en een ongunstige uitslag constateren. Meer informatie over melden vindt u op de website van de NVWA. 

Heeft u nog vragen over het melden of de meldingsplicht? Neem dan contact op met de NVWA.

Commerciële pluimveehouders moeten direct een melding doen bij elke verhoogde sterfte:

• van leghennen, vermeerderingsdieren of vleeskuikens, die ouder zijn dan 10 dagen
  op 2 opeenvolgende dagen van 0,5% of meer per koppel per dag
• van vleeskalkoenen
  op 2 opeenvolgende dagen van 1% of meer per koppel per dag
• van vogelgriep-gevoelige dieren
  van meer dan 3% per week

Let op: vanwege de actuele situatie is de meldingsplicht aangescherpt!

In Nederland heerst al een aantal jaar de gevaarlijke, hoogpathogene variant van vogelgriep. Daarom is de meldingsplicht aangescherpt. De aanscherping geldt voor:

• leghennen, vermeerderingsdieren en vleeskuikens
  vanaf 10 dagen leeftijd moet verhoogde sterfte gemeld worden als die óf 2 dagen achtereen 0,5% is, óf 2 dagen achtereen verdrievoudigd is ten opzichte van de gemiddelde sterfte de week voorafgaand aan de sterfte
• (vlees)eenden
  Vanaf de zevende dag na opzet: 0,15% of meer uitval per dag gedurende 2 opeenvolgende dagen óf 0,5% of meer uitval op 1 dag en gelijktijdig een voeropname daling van 5%.

U kunt het Landelijk meldpunt voor dierziekten bereiken via (045) 546 31 88. Meer informatie over melden vindt u op de website van de NVWA. Neem bij verdere vragen contact op met de NVWA.

Wanneer moeten pluimveehouders een dierenarts consulteren?

Verder moet de veehouder een dierenarts consulteren als vogelgriep-gevoelige dieren:

• klinische verschijnselen vertonen
• de dieren 2 opeenvolgende dagen 5% minder voer of water opnemen
• 2 opeenvolgende dagen 5% minder eieren leggen (reproductiedieren en leghennen). De dierenarts stuurt dan cloacaswabs of keelswabs op naar het onderzoeksinstituut Wageningen Bioveterinary Research.

Lees meer over de symptomen van vogelgriep. Heeft u hier nog vragen over? Neem dan contact op met uw dierenarts of de NVWA.

Meer algemene informatie over het melden van dierziekten vindt u bij melden dierziekten.

Bij een uitbraak van vogelgriep stelt de NVWA in samenwerking met de sector zogeheten hygiëneprotocollen op. Hierin staan tijdelijke maatregelen voor transporteurs en pluimveehouders, zoals het reinigen en ontsmetten van vervoermiddelen.

Sector past concept-hygiëneprotocollen aan

Bij een uitbraak van een dierziekte past de sector concept-hygiëneprotocollen aan op basis van de maatregelen die de overheid neemt. De sector legt deze protocollen ter goedkeuring voor aan de NVWA. Vervolgens publiceert de NVWA ze op haar website.

Heeft u hier vragen over? Neem dan contact op met de NVWA.

Alle bezoekers van pluimveebedrijven moeten zich houden aan het hygiëneprotocol bezoekers pluimveebedrijven.

Ook inspecteurs van de NVWA die op pluimveebedrijven komen houden zich aan dit protocol. Voor bedrijfsbezoeken in het kader van verdenkingen gelden aanvullende hygiënevoorschriften.

Heeft u hier vragen over? Neem dan contact op met de NVWA.

In de handleiding voor het opruimen van dood gevonden wilde (water)vogels staan de hygiënemaatregelen die moeten worden nageleefd bij het ophalen, verpakken en vervoeren van de kadavers van wilde (water)vogels.

Heeft u hier vragen over? Neem dan contact op met de Dierenbescherming.

Bij een uitbraak van vogelgriep op een pluimveebedrijf wordt een beperkingszone (10 km) ingesteld. Dit gebeurt ook bij andere locaties met meer dan 50 vogels, ook bij hobbyhouders. Binnen de beperkingszone gelden een vervoersverbod en een jachtverbod. De beperkingszone bestaat uit:

• een beschermingszone
  een straal van 3 kilometer rondom het besmette pluimveebedrijf of andere locatie met meer dan 50 vogels -  21 dagen van kracht, daarna zijn de maatregelen hetzelfde als in de bewakingszone
• een bewakingszone
  een straal van 3 tot 10 kilometer rondom het besmette bedrijf of andere locatie met meer dan 50 vogels - 30 dagen van kracht.

Ligt uw pluimveebedrijf binnen de beschermingszone van 3 kilometer? Dan moet u monsters laten nemen en een aantal vogels laten testen door de NVWA. Wij nemen hierover contact met u op.

Neem bij vragen contact op met de NVWA. Heeft u vragen over de knelpunten door de opgelegde maatregelen? Neem dan contact op met Avined.

Ja, dat mag. Er geldt alleen een verbod op het verplaatsen van vogels en producten afkomstig van vogels (die van of naar een locatie gaan waar 50 of meer vogels worden gehouden). Voor andere dieren geldt dit verbod niet. Als de dieren uit een bedrijf met pluimvee komen dan geldt het hygiëneprotocol.

• Heeft u vragen over het vervoersverbod? Neem dan contact op met RVO.
• Heeft u vragen over de hygiëneprotocollen? Neem dan contact op met de NVWA.

Het vervoer van mest en strooisel van vogels van bedrijven met vogels in de beperkingszone is verboden.

Wilt u mest van landzoogdieren afvoeren van een bedrijf zonder vogels? Dan kunt u de mest afvoeren, er gelden geen speciale voorwaarden. Worden er wel vogels gehouden? Dan mag u de mest afvoeren als u voldoet aan een goedgekeurd hygiëneprotocol.

• Heeft u vragen over het vervoersverbod? Neem dan contact op met RVO.
• Heeft u vragen over de hygiëneprotocollen? Neem dan contact op met de NVWA.
• Heeft u vragen over de knelpunten door de opgelegde maatregelen? Neem dan contact op met Avined.

Het vervoer van gehouden vogels vanuit of naar bedrijven binnen een beschermings- en bewakingszone is verboden. Vervoer van wilde vogels, door bijvoorbeeld een dierenambulance naar een dierenarts of opvang, is niet verboden. Als een wilde vogel ziek of gewond is, mag deze naar een vogelopvangcentrum worden gebracht. Hier zit wel een risico aan. Daarom zijn vogelopvangcentra verplicht vogels met verschijnselen van vogelgriep te melden.

Heeft u vragen over het vervoersverbod? Neem dan contact op met RVO.

Binnen de beperkingszone geldt een jachtverbod. U mag dus niet op ganzen jagen. Alleen in bijzondere situaties is de jacht op ganzen, eenden of andere vogelsoorten toegestaan. Bijvoorbeeld om de vliegveiligheid of de verkeersveiligheid te beschermen.

In een beperkingszone mag u wel op andere dieren jagen, zoals vossen jagen als het de aanwezige watervogels maar niet stoort. Dan vliegen ze weg en brengen ze de vogelgriep mogelijk ergens anders naartoe.

Heeft u vragen over het vervoersverbod en het jachtverbod? Neem dan contact op met RVO.

Eieren verkopen langs de weg in een beperkingszone

Het verkopen van eieren is niet verboden, maar het verplaatsen van eieren afkomstig van een pluimveebedrijf gelegen in een beperkingszone is wel verboden.

Eieren verkopen van buiten een beperkingszone binnen een beperkingszone

U mag eieren die bestemd zijn voor menselijke consumptie van buiten de beperkingszone verkopen in de beperkingszone. Maar alleen als ze op een locatie worden verkocht waar geen vogels commercieel gehouden worden.

Heeft u hier nog vragen over? Neem dan contact op met RVO.

U herkent vogelgriep aan luchtwegklachten en een verlaagde eiproductie. Dan heeft u waarschijnlijk te maken met de laagpathogene variant. Dieren vertonen daarbij vaak wat lichtere ziekteverschijnselen en deze variant is minder besmettelijk voor vogels. Gaan veel van uw dieren dood? Dan kan er sprake van zijn van de hoogpathogene variant. Meer informatie over de symptomen en de verschillende varianten leest u op onze webpagina over dit onderwerp.

Heeft u hier nog vragen over? Neem contact op met uw dierenarts of de NVWA.

De ophokplicht geldt voor commercieel gehouden risicovogels, met uitzondering van fazanten en loopvogels (struisvogels, nandoes, emoes en kiwi’s). Risicovogels die u moet ophokken zijn:

• hoenderachtigen, zoals kippen en kalkoenen
• watervogels, zoals ganzen en eenden

Vogels die onder de ophokplicht vallen moeten naar binnen worden gebracht, bijvoorbeeld in een afgesloten stal of loods.

De afschermplicht geldt voor risicovogels die niet commercieel worden gehouden én voor fazanten en loopvogels die wel commercieel worden gehouden. U kunt ze afschermen door de dieren bijvoorbeeld in een volière of een ren onder te brengen. Lees meer bij Ophokplicht en afschermplicht.

Heeft u hier nog vragen over? Neem dan contact op met RVO.

Er zijn verschillende manieren om vogels af te schermen. Kijk voor meer informatie op de pagina Ophokplicht en afschermplicht.

Heeft u vragen over de afschermplicht? Neem dan contact op met RVO.

Insleep van het vogelgriepvirus is mogelijk via besmette ratten en muizen. Deze dieren kunnen het virus verspreiden en verslepen via hun vacht en poten. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat het virus zich kan vermeerderen in muizen en ratten.

Kijk voor meer informatie over het weren van ratten en muizen op de websites van ongediertebestrijders als Rentokil.

Er is nog onvoldoende kennis over de gevoeligheid van de verschillende vogelsoorten. Van de volgende vogels is bekend dat zij gevoelig zijn voor vogelgriep:

• hoenderachtigen: kippen, kalkoenen, fazanten, kwartels, parelhoenders
• watervogels: eenden, ganzen, zwanen
• waadvogels
• strandvogels
• loopvogels: struisvogels, nandoes, emoes
• spreeuwen

Vogels kunnen ook andere dieren besmetten, zoals vossen, zeehonden, honden en katten. Ook mensen kunnen vogelgriep krijgen.

Heeft u hier nog vragen over? Neem contact op met uw dierenarts of kijk op de websites van WUR en RIVM.

Heeft u contact gehad met wilde (water)vogels? En wilt u uw schoenen of laarzen schoonmaken met desinfectiemiddelen? Kijk dan op de website van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) met welke middelen u dat kunt doen.

Heeft u vragen hierover neem contact op met de Servicedesk van Ctgb.

De NVWA verzamelt onder andere informatie over besmettingen bij wilde vogels. Ook andere organisaties houden zich bezig met de monitoring van wilde vogels:

• Sovon Vogelonderzoek Nederland verzamelt dode wilde vogels met verdenking op vogelgriep en stuurt deze voor onderzoek naar het Wageningen Bioveterinary Research (WBVR). Sovon houdt ook bij waar dode wilde vogels worden waargenomen.
• Het Erasmus MC onderzoekt levende wilde vogels op vogelgriep. Via het kaartje 'Meldingen wilde vogels', krijgt u een landelijk beeld van de vogelsterfte per week van vogelgriep onder wilde vogels.
• Het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) is het nationaal centrum dat ziekten onder in het wild levende dieren in Nederland signaleert en onderzoekt. Bij het DWHC kunt u meldingen doen van dood gevonden wilde dieren.

Om een dode wilde vogel te laten onderzoeken op vogelgriep, kunt u contact opnemen met het DWHC. Onderzoek is niet altijd nodig. Het DWHC bespreekt dit met u, en vraagt u misschien de vogel op te sturen.

Om alleen sterfte onder dode vogels te melden (zonder dieren in te sturen voor onderzoek), kunt u contact opnemen met Sovon of het DWHC.

Heeft u vragen over de kaart met besmettingen? Neem contact op met de NVWA.

De kans dat u besmet raakt met vogelgriep is klein, ook als u met vogels werkt. Toch is het verstandig om voorzorgsmaatregelen te nemen. Draag beschermende kleding als u in de buurt van besmette dieren komt. Vooral mondkapjes zijn belangrijk, zodat u geen besmette lucht inademt.

Als u toch besmet raakt, kunt u last krijgen van milde klachten zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn, hoesten en oogontsteking. Sommige mensen krijgen helemaal geen klachten. Schakel bij griepachtige klachten de huisarts in en meldt dat u in contact bent geweest met vogelgriep besmette vogels of materiaal. Voor meer informatie zie de website van het RIVM.

U kunt het vlees van uw eigen dieren gewoon eten, als zij gezond oogden voor hun dood.

Heeft u hier vragen over? Neem contact op met de NVWA.

De NWVA ruimt en vernietigt alle besmette dieren en producten. Eieren, vlees en mest worden getraceerd en vernietigd en komen dus niet in de handel. Als u voor die tijd al vlees of eieren van besmette dieren heeft gegeten, hoeft u zich geen zorgen te maken. Het virus wordt inactief bij verhitting en het eten van het vlees en de eieren is ongevaarlijk.

Heeft u hier vragen over? Neem contact op met de NVWA.

Niet als het om een bijeenkomst met risicovogels gaat. Dit zijn:

• hoenderachtigen, zoals kippen, kalkoenen, fazanten, kwartels, patrijzen, pauwen, parelhoenders
• watervogels, zoals zwanen, ganzen, eenden, duikers, aalscholvers, reigers, ooievaars, ibissen, flamingo’s, futen, kraanvogels, rallen, steltlopers, meeuwen en sterns
• loopvogels, zoals struisvogels, nandoes, kasuarissen, emoes en kiwi’s

Er is een landelijk verbod voor bijeenkomsten met risicovogels. Een bijeenkomst met andere vogels is wel mogelijk, zolang de bijeenkomst plaatsvindt in een gebied waar geen beperkingen gelden. Deze andere vogels mogen niet uit een beperkingszone komen. U mag wel door een beperkingszone heen rijden, maar alleen onder bepaalde voorwaarden (zie artikel 11 van de gebiedsregelingen). Op rijksoverheid.nl vindt u meer informatie over de gebieden die bekend zijn gemaakt.

• Evenementen met dieren moeten wel gemeld worden bij de NVWA.
• Heeft u hier vragen over? Neem dan contact op met RVO.