Voedselveiligheid in 2023
Voedselveiligheid is het grootste publieke belang waarop de NVWA toeziet. Het niveau van de voedselveiligheid in Nederland en het vertrouwen van consumenten daarin is hoog. Het toezicht van de NVWA is erop gericht om dit hoge niveau te behouden.
Alleen al in Nederland zijn ruim 250.000 bedrijven actief in de voedselketen (inclusief diervoeders). Gevaren die de voedselveiligheid kunnen bedreigen zijn van microbiologische, chemische of fysische aard. Microbiologische risico's ontstaan als er ziekmakende bacteriën of virussen in ons eten terecht komen. Dit is met name een risico bij levensmiddelen die niet verhit worden voor consumptie. Ook kunnen er chemische verontreinigingen in ons eten terecht komen, bijvoorbeeld doordat deze stoffen in het milieu voorkomen of door schimmels worden geproduceerd. Tot slot kan er soms tijdens productie iets mis gaan dat zorgt voor fysische risico's zoals stukjes glas of plastic in het eten. De NVWA controleert of bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen. Dit doen we onder meer met risicogerichte inspecties bij bedrijven, door risicogericht monsters te nemen in alle schakels van de keten en deze te laten analyseren op chemische stoffen of micro-organismen. Waar nodig kan onze opsporingsdienst een strafrechtelijk onderzoek of interventie inzetten. Het toezicht in de grote slachthuizen neemt een bijzondere plaats in. Het betreft een beperkte doelgroep, waarbij wel 100% (permanent) toezicht plaatsvindt tijdens het slachten en alle dieren en karkassen officieel gekeurd worden op risico’s voor (onder andere) voedselveiligheid.
Speerpunten in het toezicht op het publieke belang voedselveiligheid in 2023 zijn: een betere zelfcontrole door bedrijven, o.a. door het stimuleren van hun deelname aan zelfcontrole schema's die door de NVWA zijn beoordeeld; betere naleving van de wettelijke meldplicht voor mogelijk onveilige levensmiddelen en diervoeders, door aanscherping van de meldwijzer en de rol van private laboratoria; en snellere en adequatere tracering van onveilige levensmiddelen door bedrijven.
In het kader van deze speerpunten intensiveren we ons toezicht op (structurele) niet-nalevers. Ook versterken we de opsporing van fraude in de keten van grondstoffen, diervoeders, levensmiddelen en reststromen (zoals dierlijke bijproducten). Bijvoorbeeld via gericht administratief toezicht op grondstofstromen, om fraude met certificaten en niet-naleving van de meldplicht te signaleren. In 2022 zorgden meerdere incidenten waarbij residuen van diergeneesmiddelen in vlees werden aangetroffen voor intensivering van het toezicht van de NVWA op dit gebied, die intensivering wordt in 2023 voortgezet. Tot slot professionaliseren we in 2023 het toezicht op de verkoop via internet nog verder en besteden we nog meer aandacht aan preventie, door bedrijven uitleg te geven over de wet- en regelgeving waaraan zij moeten voldoen.
De hoeveelheid meldingen van EU-lidstaten, bedrijven en consumenten over mogelijk onveilige levensmiddelen en diervoeders neemt toe. Om deze toename het hoofd te bieden, hanteren we in 2023 een methodiek waarmee we meldingen kunnen prioriteren – de melding met het hoogste risico volgen we met voorrang op.
Met de extra middelen uit het coalitieakkoord zorgen we voor structurele versterking van capaciteit en kennis op alle domeinen van voedselveiligheid. We onderzoeken bijvoorbeeld het kennisniveau en de kennisbehoefte over voedselveiligheid van startende ondernemers in de horeca, ambachtelijke productie en retail. Ook gaan we verder met het verkennen van de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie bij het toezicht op slachthuizen. Daarnaast zetten we de middelen in voor intensivering van ons toezicht op (geregistreerde) bedrijven, op voedselveiligheid in de primaire fase van de voedselketen en op de veiligheid van voedingssupplementen. We kunnen niet altijd en overal zijn, en ook met de extra middelen zullen we in 2023 daarom risicogericht en kennisgedreven keuzes blijven maken in ons toezicht.