Beknopte risicobeoordeling van uitheemse soorten in de Nederlandse zeewierteelt
Dit rapport bevat een beknopte risicobeoordeling van uitheemse soorten in de zeewierteelt en zeewierkweek in Nederland. De aanleiding voor dit rapport is de toenemende belangstelling voor de teelt van zeewier in Nederland. Door de teelt van zeewier zouden mogelijk uitheemse soorten met een impact op de natuur geïntroduceerd kunnen worden, maar gegevens hierover ontbraken.
Het rapport is gemaakt door GiMaRIS in opdracht van bureau Risicobeoordeling & onderzoek (BuRO).
Het onderzoek
In 2019 is door GiMaRIS op elf plaatsen waar zeewier werd geteeld of gekweekt geïnventariseerd welke uitheemse soorten aanwezig waren. Hierbij is zowel gekeken naar de zeewiersoorten die werden geteeld of gekweekt, als naar andere soorten die aanwezig waren. Voor al deze soorten is ingeschat in hoeverre zeewierteelt-activiteiten de kans verhogen op introductie, vestiging, verspreiding en of zij de impact op de natuur doen toenemen.
Geteelde of gekweekte uitheemse zeewiersoorten
Bij het onderzoek werden 5 uitheemse zeewiersoorten gevonden die werden geteeld of gekweekt. In bijna alle onderzochte systemen werd ‘zeesla’ aangetroffen. Zeesla-soorten zijn op basis van hun uiterlijk niet of nauwelijks van elkaar te onderscheiden. Met behulp van DNA-analyses kon worden bepaald dat meestal het inheemse Ulva rigida werd geteeld. Het uitheemse Ulva australis bleek echter ook geteeld te worden. Deze soort komt al zeer algemeen voor langs de Nederlandse kust, waardoor de teelt van deze soort geen additioneel risico oplevert voor de natuur.
Ook priemwier (Agardiella subulata), Japans bessenwier (Sargassum muticum) en wakame (Undaria pinnatifida) waren in het gebied waar zij werden geteeld al dusdanig algemeen aanwezig dat de zeewierteelt de impact van deze soorten op de natuur in dit gebied waarschijnlijk niet verhoogde.
Dulse (Palmaria palmata) werd gekweekt in quarantainebakken om in het buitenland als entmateriaal te worden gebruikt. Daardoor is er geen risico voor de Nederlandse natuur.
Andere aangetroffen uitheemse soorten
Er werden ook verschillende andere uitheemse soorten gevonden: tien uitheemse zeewiersoorten en achttien uitheemse diersoorten. Dit waren soorten waarvan bekend is dat zij zich in het betreffende gebied hadden gevestigd. Het is daarom logisch dat deze soorten werden gevonden. Het geteelde zeewier wordt geoogst en niet op andere plekken uitgezet. Deze soorten zullen daarom niet door zeewierteelt-activiteiten naar andere plekken worden verspreid.
Uitgangsmateriaal voor de zeewierteelt
In 2019 werd bij de zeewierteelt gebruik gemaakt van lokaal verzameld uitgangsmateriaal (behalve bij kweek in quarantainebakken). Hierdoor is de kans klein dat er bij de teelt van zeewier nieuwe uitheemse soorten (of varianten met andere eigenschappen) in een gebied geïntroduceerd worden die een impact op de natuur hebben. Dit is wel mogelijk wanneer er uitgangsmateriaal uit een ander gebied gebruikt wordt. In dat geval kan de zeewierteelt mogelijk wel een significante impact op de natuur hebben. Dit is ook het geval wanneer de teelt van zeewier wordt opgeschaald en het zeewier niet meer kleinschalig wordt geteeld.