Muizen en ratten bestrijden volgens de IPM-aanpak

Integrated Pest Management (IPM) is een aanpak om muizen, ratten en andere knaagdieren te weren en te bestrijden. Produceert, verwerkt, bereidt of verkoopt u voedsel, en wilt u chemische middelen inzetten voor het bestrijden van knaagdieren? Dan is de IPM-aanpak verplicht. Er gelden strenge voorwaarden voor het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen.

Hoe werkt de IPM-aanpak?

Bij IPM ligt de nadruk op het voorkomen van overlast, in plaats van op bestrijden. De bestrijding begint pas als preventieve maatregelen niet werken. IPM is een continu proces: let er steeds op hoe u problemen met muizen, ratten en andere knaagdieren kunt voorkomen. Bijvoorbeeld door te zorgen voor goede wering en hygiëne. Zo maakt u de omgeving onaantrekkelijk voor ongedierte.

Zo werkt IPM:

Neem preventieve maatregelen om overlast door muizen, ratten en andere knaagdieren te voorkomen. Wacht niet tot u last heeft van ongedierte. Neem de volgende maatregelen:

Houd uw bedrijf goed schoon en werk hygiënisch.
Zorg ervoor dat voedsel niet toegankelijk is voor knaagdieren. Ruim verpakkingen en apparatuur die u niet gebruikt op. Zo voorkomt u dat muizen en ratten zich hierin nestelen. Let ook op loze ruimtes. Ook dat kunnen nestelplekken zijn.
Zorg ervoor dat ongedierte niet binnen kan komen. Maak gaten en kieren dicht met bijvoorbeeld staalwol of ijzergaas. Houd ramen en deuren gesloten, plaats horren en gebruik deurborstels. Zorg ervoor dat openingen niet groter zijn dan 0,5 centimeter.
Zorg ervoor dat de omgeving van uw pand schoon is en goed onderhouden. Zorg er bijvoorbeeld voor dat er geen afval ligt.
Houd afvalopslagplaatsen netjes. Zorg ervoor dat afvalcontainers niet te vol zijn en dat u ze kunt afsluiten.
Werk samen met omliggende bedrijven en instanties aan het voorkomen van overlast door ongedierte. Betrek ook de verhuurder van uw pand als u uw bedrijfsruimte huurt.

Heeft u ondanks preventieve maatregelen toch last van muizen, ratten of ander ongedierte? Neem maatregelen om ongedierte te bestrijden. Zet in eerste instantie niet-chemische bestrijdingsmiddelen in, zoals klapvallen.

Deze middelen mag u nooit inzetten bij het bestrijden van ongedierte:

Kat - U mag muizen in uw bedrijf niet weren of bestrijden met een kat. Volgens de Warenwet mogen huisdieren namelijk niet op plaatsen komen waar u eten maakt of opslaat.
Lijmplank - Het vangen van muizen en ratten met lijmplaten is verboden, omdat dit ernstig dierenleed veroorzaakt. Als wij tijdens een controle in uw bedrijf een muis of ander knaagdier op een lijmplank zien, krijgt u een proces-verbaal.

Blijft u overlast houden? Of is de volksgezondheid in gevaar? Dan is het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen als laatste redmiddel toegestaan voor de bestrijding van muizen en ratten. Op de website van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) staat welke chemische bestrijdingsmiddelen zijn toegestaan om muizen en ratten te bestrijden. Het gaat om bepaalde rodenticiden. Deze middelen worden vaak muizengif of rattengif genoemd. In de toelatingendatabank van het Ctgb staat welke rodenticiden in Nederland verhandeld en gebruikt mogen worden, en op welke manier.

Alleen professionele ongediertebestrijders met het juiste certificaat en/of de juiste licentie mogen deze middelen toepassen. En agrarische ondernemers of hun personeel als zij in het bezit zijn van het juiste certificaat en/of de juiste licentie. Wat vereist is hangt af van de gebruiksvoorwaarden van het betreffende middel. De persoon die de middelen gaat toepassen moet in het bezit zijn van een persoonlijke licentie. Wilt u de bestrijding op uw agrarische bedrijf zelf doen? En wilt u daarbij rodenticiden inzetten? Controleer dan eerst op de website van Bureau Erkenningen welke licentie en/of welk bedrijfscertificaat u en uw bedrijf moeten hebben.

Hoe weet ik of ik muizen of ratten in mijn bedrijf heb?

Uw bedrijf heeft waarschijnlijk last van muizen, ratten of andere knaagdieren als u bijvoorbeeld de volgende dingen opmerkt:

Aangevreten verpakkingen, isolatiemateriaal of kabels.
Een penetrante geur (van de urine van de knaagdieren).
Muizenkeutels. Deze zien eruit als hagelslag. Zijn de keutels zacht en glanzend? Dit kan een teken zijn van een actieve plaag. Oude keutels zijn hard en ingedroogd.
Buiksmeer. Dat is een bruine, vettige aanslag op vloeren en buizen. Dit ziet u als muizen of andere knaagdieren langere tijd in het pand aanwezig zijn. De dieren lopen vaak dezelfde route en smeren dit huidvet af aan de materialen waar ze steeds overheen lopen.

Ik wil hulp bij het weren en bestrijden van muizen en ratten

U kunt een gespecialiseerd bedrijf inhuren. Professionele plaagdierbeheersers werken volgens de IPM-aanpak.

Zoek een plaagdierbeheerser bij u in de buurt.

Wat kan ik verwachten als ik een professionele plaagdierbeheerser inschakel?

De plaagdierbeheerser komt bij u langs en legt de werkwijze uit. Samen bespreekt u de overlast. De plaagdierbeheerser stelt een plan van aanpak op en kijkt met u wat er moet gebeuren om muizen en ratten te weren en zo nodig te bestrijden.

U ontvangt een (digitaal of papieren) logboek met daarin:

Een overeenkomst met de afspraken die u met de plaagdierbeheerser maakt. Deze overeenkomst ondertekent u allebei.
Een plaagdier risico-inventarisatie (PRI). Dat is een beschrijving van de risico’s op muizen en ratten in uw bedrijf en in de omgeving van uw bedrijf.
Een plan van aanpak (PvA) van de plaagdierbeheerser. Hierin staat wat er gaat gebeuren, door wie, in welke periode en in welke ruimtes in uw bedrijf. Dit plan ondertekent u allebei.
Een beschrijving van de maatregelen die u zelf moet nemen om knaagdieren te weren. Zoals hygiënemaatregelen en het verwijderen van voedselbronnen en nestelplaatsen.
Een beschrijving van de werkzaamheden die de plaagdierbeheerser uitvoert.
Een plattegrond waarop staat op welke plekken de plaagdierbeheerser controles uitvoert en waar eventuele lokaaskisten (met rodenticiden) zich bevinden.
Verslagen van de bezoeken die de plaagdierbeheerser aan uw bedrijf brengt.
Een overzicht van de vervolgstappen die u en de plaagdierbeheerser moeten zetten.

Het logboek moet voldoen aan de eisen van het Handboek IPM Knaagdierbeheersing van de Stichting Keurmerk Plaagdier Management Bedrijven (KPMB), tenzij in het wettelijk gebruiksvoorschrift van het bestrijdingsmiddel andere voorwaarden staan.

Welke maatregelen neemt de plaagdierbeheerser in mijn bedrijf?

Dat hangt af van de mate van overlast:

Is er (nog) geen overlast? Dan is monitoring voldoende. De plaagdierbeheerser houdt in de gaten of er geen overlast ontstaat. En kan daarbij klapvallen inzetten.
Is een vooraf bepaalde drempelwaarde overschreden? Zijn er bijvoorbeeld meer dan 2 muizen aangetroffen? Dan volgt eerst minimaal 10 dagen niet-chemische bestrijding. Denk aan een uitbreiding van het aantal klapvallen.
Werkt dat niet? Dan kan de plaagdierbeheerser tijdelijk overschakelen op chemische bestrijding met rodenticiden. Dit mag alleen tijdens een vooraf bepaalde periode.

Volg de adviezen van de plaagdierbeheerser op

De plaagdierbeheerser geeft aan welke preventieve maatregelen u kunt nemen. Deze moet u uitvoeren. Als u dit niet doet, mag de plaagdierbeheerser ook geen chemische bestrijding uitvoeren. En bent u mogelijk ook in overtreding.

Informatie over bestrijdingsmiddelen in het logboek

Maakt de plaagdierbeheerser gebruik van rodenticiden? Hierover moet de volgende informatie in het logboek staan:

Om welke bestrijdingsmiddelen het gaat: naam van het middel en het Nederlandse toelatingsnummer.
Dosering: hoeveel er van de middelen wordt gebruikt.
Een plattegrond waarop staat waar de lokaaskisten met bestrijdingsmiddelen geplaatst zijn.
In welke (vooraf bepaalde) periode de chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt worden.
Een evaluatie na afloop van deze periode: wat is het resultaat van de bestrijding? Kan er worden afgeschaald naar monitoring of is chemische bestrijding nog langer nodig?

Check of de plaagdierbeheerser bestrijdingsmiddelen volgens voorschrift toepast

Zet de plaagdierbeheerser chemische bestrijdingsmiddelen in? Hier kunt u zelf op letten:

Controleer of de plaagdierbeheerser het middel gebruikt dat in het logboek vermeld staat.
Controleer of het middel is toegelaten tot de Nederlandse markt. Dit kunt u zien in de toelatingendatabank van het Ctgb. U kunt zoeken op de naam van de rodenticide of op het toelatingsnummer dat op het etiket (en in het logboek) vermeld staat.
Let er ook op dat de toelating nog geldig is. Middelen die niet in Nederland zijn toegelaten, mogen niet gebruikt worden.
Controleer of het middel wordt toegepast volgens de laatste voorschriften. Dit kunt u ook zien in de databank van het Ctgb. Download het actuele gebruiksvoorschrift.

Stel vragen

Heeft u vragen of twijfels over de aanpak van het plaagdierbeheersingsbedrijf? Ga dan met elkaar in gesprek. Het is belangrijk dat u begrijpt waarom iets wel of niet gebeurt. En u mag best kritisch zijn op een bedrijf dat u inhuurt. Dat helpt om de risico’s te verminderen.

Meld overtredingen

Gebruikt de plaagdierbeheerser een niet-toegelaten bestrijdingsmiddel? Of past de plaagdierbeheerser het middel verkeerd toe? Dan kunt u dit melden bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). De ILT houdt toezicht op professionele plaagdierbeheersers.

Wat moet ik doen als de aanpak niet werkt?

Bent u binnen 3 maanden niet van uw problemen verlost? Bespreek dit met het plaagdierbeheersingsbedrijf en pas de werkwijze aan.

U bent zelf eindverantwoordelijk voor het beheersen van de plaag. Ook als u een plaagdierbeheerser inhuurt.

Waar staat dit in de wet?

De regels over het bestrijden van muizen, ratten en ander ongedierte staan in verschillende wetten:

Zo houden wij toezicht

Wij houden toezicht op bedrijven die voedsel produceren, verwerken, bereiden en verkopen. We controleren onder andere of deze bedrijven hygiënisch werken en ongedierte weren.

Komen we bij uw bedrijf langs voor een inspectie? Dan stellen onze inspecteurs bijvoorbeeld de volgende vragen:

Welke preventieve maatregelen neemt u tegen muizen, ratten en ander ongedierte?
Is er ongedierte gesignaleerd in uw bedrijf?
Hoe zorgt u ervoor dat ongedierte niet bij voedsel kan komen?
Hoe beheert u het afval binnen en buiten uw bedrijf?
Wie voert de bestrijding uit als u last heeft van muizen of ratten?
Welke bestrijdingsmiddelen worden er gebruikt? En worden deze volgens het gebruiksvoorschrift gebruikt?

Bij een overtreding kunnen wij een boete of andere maatregel opleggen. Lees meer over ons toezicht.

Constateren we overtredingen door een ingehuurde plaagdierbeheerser? Dan melden wij dit bij de ILT.

Meer informatie en tips

Wilt u meer weten over de regels voor ongediertebestrijding in uw bedrijf? U kunt terecht bij een brancheorganisatie:

Praktische hulpmiddel:

Gebruik de checklist Voorkomen en beheersen plaagdieren. Hierin staat wat u kunt doen om overlast van muizen en andere plaagdieren te voorkomen en te beperken.