NVWA-brede thema's
Import
Importcontroles zijn erop gericht om alleen gezonde dieren, veilig voedsel en veilige producten toe te laten tot de Europese Unie (EU). Dieren en producten die de EU binnenkomen, moeten in aangewezen inspectiecentra en controlepunten verplichte controles ondergaan. Er is vooruitgang geboekt om deze inspectiecentra en controlepunten volledig te laten voldoen aan de vereisten van de EU-regelgeving. Het importproces is verder gedigitaliseerd, zodat sinds begin 2024 importdocumenten voorzien worden van een digitale handtekening.
In 2024 nam het aantal zendingen dieren en dierlijke producten dat via Nederland de EU binnenkwam, met ongeveer 6% toe, vergeleken met 2023. Het aantal zendingen niet-dierlijke levensmiddelen nam met ongeveer 5% af. Bij deze laatste goederenstroom is het aantal verplichte analyses op basis van EU-regelgeving wel met 20% toegenomen.
| Aantal | Gecontroleerde zending |
|---|---|
| 6.435 | Levende dieren (exclusief gezelschapsdieren die met de eigenaar reizen) |
| 67.740 | Producten van dierlijke oorsprong, levende producten, dierlijke bijproducten, hooi en stro, samengestelde producten. Bijvoorbeeld vlees, vis, melkproducten, honing |
| 32.385 | Levensmiddelen en diervoeders van niet dierlijke oorsprong zoals bijvoorbeeld noten, zaden, groente & fruit, specerijen |
| 32.240 | Overgeladen via transshipment |
| Aantal | Geweigerde zending |
|---|---|
| 113 | Levende dieren (exclusief gezelschapsdieren die met de eigenaar reizen) |
| 542 | Producten van dierlijke oorsprong, levende producten, dierlijke bijproducten, hooi en stro, samengestelde producten |
| 200 | Levensmiddelen en diervoeders van niet dierlijke oorsprong |
Export
Export naar derde landen buiten de EU
De NVWA geeft exportverklaringen en -certificaten af. Op basis van de garanties die het ontvangende land eist en de afspraken die met dat derde land zijn gemaakt, beoordelen we of we een exportverklaring of -certificaat kunnen afgeven. Voor een aantal zaken is ook een exportverklaring of - certificaat binnen de EU nodig, zoals voor bepaalde gewassen en het vervoer van dieren. Ook die exportverklaringen en -certificaten worden door ons afgegeven.
Export naar Groot-Brittannië
Sinds 31 januari 2024 is, als gevolg van Brexit, de exportcertificering van veterinaire producten naar Groot-Brittannië een feit. Dit leidde in 2024 tot een toename van 64% van het aantal zendingen waarvoor een exportcertificaat nodig was.
Exportcertificaten voor vlees(producten), vis(producten), zuivel(producten) en ei(producten) naar Groot-Brittannië worden alleen op afstand verstrekt. Hiervoor heeft een bedrijf een goedgekeurd protocol voor elke productsoort nodig. We houden hier toezicht op met protocolinspecties en steekproefsgewijze controles.
Dierenwelzijn
Per 1 januari 2024 is een groot aantal bindende afspraken voor de export van herkauwers en varkens door de minister van LVVN beëindigd. Dit was het gevolg van een motie van Tweede Kamer lid Vestering (PvdD), die de beëindiging inhield van de bilaterale afspraken om dieren te exporteren naar niet-EU-landen. De reden hiervoor is dat het dierenwelzijn tijdens langeafstandstransporten onvoldoende is gewaarborgd, zeker voor het deel van het transport dat plaatsvindt buiten het EU-grondgebied. Deze exporten zijn vanaf 2024 alleen mogelijk door middel van publieke verzoekcertificering. Deze certificaten worden ontwikkeld in samenwerking met de brancheorganisaties. Voor publieke verzoekcertificaten ten behoeve van de export van herkauwers en varkens gelden vanaf 2024 ook aanvullende regels. De eerste monitoringsresultaten laten zien dat de export van herkauwers en varkens naar derde landen is gedaald.
De beëindiging van de bilaterale afspraken en de aanvullende regels dragen daarmee bij aan vermindering van langeafstandstransporten en dierenwelzijnsproblemen tijdens deze transporten. De minister heeft toegezegd de komende jaren de effecten van de beëindiging van de bilaterale afspraken te blijven monitoren.
Laboratoria
Nederlands Instituut voor Vectoren, Invasieve planten en Plantgezondheid (NIVIP)
Het Nederlands Instituut voor Vectoren, Invasieve planten en Plantgezondheid (NIVIP) werkte op het gebied van Plantgezondheid in 2024 verder aan de implementatie van de Official Control Regulation (OCR) en de Plant Health Regulation (PHR). De vernieuwde afhandelingsorganisatie pakte incidenten en uitbraken op, waarbij het NIVIP de nodige diagnoses en kennis leverde. We publiceerden nieuwe technieken, protocollen en onderzoeksresultaten, meer dan 30 artikelen en rapporten daarvan zijn online beschikbaar. We deden onderzoek om inspecties en bestrijding van quarantaine(Q)-organismen efficiënter en effectiever te maken. Het NIVIP kon met toegepast onderzoek aantonen dat het verantwoord is enkele Q-organismen te dereguleren. De Europese Commissie (EC) en EU-lidstaten gingen daarin mee. Ook in 2024 organiseerde en gaf het NIVIP opleidingen voor inspecteurs, gaf het workshops aan Nationale Referentielaboratoria (NRL) van andere EU-lidstaten en trainingen aan laboratoria buiten Europa.
Versterken zoönosenbeleid
Vanuit het Nationaal Actieplan versterken zoönosenbeleid startte het Centrum Monitoring Vectoren (CMV) van het NIVIP met het Kennisplatform Vectorovergedragen Infectieziekten (KPVI), waarin we samen optrekken met het RIVM. Via het KPVI wordt kennis gedeeld met bijvoorbeeld terreinbeheerders en provincies. Ten opzichte van 2023 waren er in 2024 minder tijgermuguitbraken. Het CMV is begonnen gemeenten te betrekken bij de aanpak van de tijgermug in woonwijken. Daarnaast nemen we actief deel aan het knutten- en blauwtongdossier.
Invasieve exoten
Het Kenniscentrum Invasieve planten en Hout van het NIVIP wist de Nederlandse controle-aanpak op binnengekomen invasieve exoten onder de aandacht te brengen van de EC en andere EU-lidstaten. Onze manier van werken loopt voorop in de EU en andere lidstaten kunnen en willen daarvan leren. We zijn medeauteur van een nieuwe EPPO inspectiestandaard en de 5e editie van de veldgids 'Invasieve waterplanten in Nederland' is uitgebracht. We hebben de taxonomische complicaties van (potentiële) Unielijst soorten op de agenda van de EC weten te krijgen, waardoor het mogelijk is de juiste (onder)soorten planten uit de handel te weren.
Biologische bestrijders
Het Kenniscentrum Biologische Bestrijders en Productiedieren van het NIVIP werkte in 2024 aan een verbetertraject voor de aanvraag van biologische bestrijders, waarbij we met onder andere RVO het aanvraagproces voor private ondernemers en onderzoekers soepeler willen laten verlopen.
Laboratoria
De 2 laboratoria Productveiligheid (het Fysisch-mechanisch & Elektrotechnische laboratorium – FME-lab en het Chemische & microbiologisch Onderzoek laboratorium – CMO-lab) besteedden in 2024 aandacht aan diverse uitvoerings- en ontwikkelprojecten. Ze verrichtten ook werkzaamheden voor andere overheden. Beide laboratoria zetten hun ontwikkeling voort tot kennislaboratorium voor producten binnen het publieke belang Productveiligheid. Het CMO-lab maakte een goede start in de opbouw als Nationaal Referentielaboratorium (NRL) voor food contact materials, de borging van kennis op de diverse vakgebieden en vaststelling van de flexibele scope voor het testen van chemische verbindingen. Een flexibele scope bestaat uit een welomschreven groep testen in plaats van individuele testen. Hierdoor kunnen we testen onder accreditatie sneller en autonoom toevoegen, zodat we sneller op vragen kunnen reageren.
Wageningen Food Safety Research (WFSR)
Het Wageningen Food Safety Research (WFSR) ondersteunt de NVWA op het gebied van chemische en microbiologische voedselveiligheid. Het WFSR is, in het kader van de controleverordening (OCR), Officieel Laboratorium voor de NVWA en het Nationaal Referentielaboratorium (NRL). Wij verlenen subsidie aan het WFSR voor ondersteuning vanuit het programma Wettelijke onderzoekstaken voedselveiligheid handhaving. Hierbij gaat het om monsteranalyses en onderhoud en accreditatie van analysemethodes. Het WFSR heeft de NVWA het afgelopen jaar ook ondersteund bij diverse onderzoeken.
Bureau risicobeoordeling & Onderzoek (BuRO)
Samen met andere collega's van de NVWA organiseerde BuRO het symposium Modern Inspections with New Technology op 26-27 februari 2024. Ruim 200 collega's uit verschillende landen namen deel, vanuit beleid, toezicht, wetenschap en kennisorganisaties. Er zijn veel ideeën uitgewisseld over nieuwe technieken. Ook zijn afspraken gemaakt over het vervolg op Europees en mondiaal niveau.
Lees het artikel NVWA zet slimme technologie op de kaart in EU op de website van ToeZine.
Roodvlees- en grofwildketen
In 2024 heeft BuRO het advies over de risicobeoordeling van de roodvlees- en grofwildketen afgerond. BuRO adviseert de ministeries van LVVN en VWS in te zetten op het hervormen van het stelsel waarmee voedselveiligheid, diergezondheid en dierenwelzijn worden geborgd in deze ketens. BuRO adviseert de NVWA om een integrale toezichtsaanpak voor dierenwelzijn, diergezondheid en voedselveiligheid op de boerderij te ontwikkelen. Deze adviezen zijn met name gestoeld op de vele en hoge risico’s voor dierenwelzijn in deze ketens.
Lees het advies van BuRO over de risicobeoordeling roodvlees- en grofwildketen.
Veiligheid voedingssupplementen
BuRO adviseert de minister van VWS in Nederland een notificatiesysteem voor voedingssupplementen in te voeren, om zo de risico's van het gebruik van voedingssupplementen te verkleinen. BuRO beoordeelde de afgelopen jaren de risico's van verschillende voedingssupplementen. Het ging daarbij vaak om gevallen waarbij het gebruik van een voedingssupplement tot zeer ernstige gezondheidsschade leidde. De samenstelling van voedingssupplementen is vaak onbekend en daarnaast is er beperkte wetgeving. Hierdoor heeft de NVWA weinig mogelijkheden om te handhaven.
Lees het advies van BuRO over veiligheid voedingssupplementen.
Controle subsidieregelingen
Met de controles op de subsidieregelingen dragen we bij aan een rechtmatige en doelmatige besteding van subsidies. In 2024 besteedden we 3% van onze capaciteit aan de controle van subsidieregelingen.
De werkzaamheden werden verdeeld over 3 domeinen.
Urenverdeling domeinen Controle subsidieregelingen
| Domein | % van alle uren Controle subsidieregelingen |
|---|---|
| Cross compliance | 26,00% |
| Grondgebonden subsidieregelingen | 42,00% |
| Niet-grondgebonden subsidieregelingen | 32,00% |
| Jaarplan | Realisatie |
|---|---|
| De 1%-controles en de controles ter plaatse zijn tijdig en EU-conform uitgevoerd. | behaald |
| De nacontroles in het kader van het Europees Landbouwgarantiefonds zijn tijdig en EU-conform uitgevoerd en gerapporteerd aan de EU. | behaald |
| De uitvoering van controles ter plaatse voor het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid worden verder geïmplementeerd. | behaald |
Maatregelen en (handhavings)verzoeken
Als een inspecteur een overtreding constateert, moet hij deze vastleggen. Daarna kan een maatregel of straf worden opgelegd. Vastlegging kan in een rapport van bevindingen, een proces-verbaal of een schriftelijke waarschuwing.
| Vastlegging overtreding* | 2023 | 2024** |
|---|---|---|
| Rapport van bevindingen | 10.378 | 6.708 |
| Proces-verbaal | 480 | 720 |
| Schriftelijke waarschuwing | 21.118 | 11.674 |
* Gegevens uit Monitor Handhaven
** In 2024 zijn we overgestapt op een andere wijze van registreren, waardoor de cijfers van 2024 niet vergelijkbaar zijn met 2023
Als een overtreding geconstateerd wordt, kunnen we bestuursrechtelijk optreden. Naast de bestuurlijke boete kunnen we ook bestuurlijke maatregelen opleggen, zoals een last onder dwangsom en last onder bestuursdwang.
| Besluiten en juridische procedures* | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|---|---|
| Boetes | 5.702 | 6.290 | 6.366 | 7.692 | 7.458 |
| Bestuurlijke maatregelen | 1.155 | 1.162 | 862 | 1.209 | 1.233 |
| Bezwaren | 1.343 | 1.613 | 1.463 | 1.320 | 1.447 |
| Beroepen | 442 | 518 | 549 | 588 | 445 |
| Hoger beroepen | 114 | 41 | 42 | 19 | 122 |
| Voorlopige voorzieningen | 21 | 71 | 79 | 90 | 123 |
* De aantallen uit de afgelopen jaren zijn met terugwerkende kracht aangepast. We hebben namelijk steeds betere manieren om deze cijfers inzichtelijk te krijgen. Bij het bepalen van de aantallen in deze tabel is uitgegaan van de definitie van afgehandelde besluiten en juridische procedures.
Voor de stijging van het aantal hoger beroepen is geen eenduidige verklaring. De toename van het aantal voorlopige voorzieningen is het gevolg van een toename van het aantal Woo-verzoeken. Daardoor stijgt ook het aantal Woo-bezwaren en het aantal voorlopige voorzieningen.
Woo-verzoeken
In 2024 ontvingen we 293 verzoeken in het kader van de Wet open overheid (Woo). Dit is 10% meer dan in 2023. We slaagden er desondanks in de werkvoorraad te verminderen en eindigden 2024 met 66 openstaande Woo-verzoeken. Dit aantal komt overeen met een werkvoorraad van bijna 3 maanden. We slagen er steeds beter in grip te krijgen op de werkvoorraad, waardoor de gemiddelde doorlooptijd van Woo-verzoeken daalt./p>
In totaal handelden we in 2024 309 Woo-verzoeken af. Daaronder waren veel verzoeken uit eerdere jaren. Eind 2024 stond nog één verzoek open dat vóór 2023 is ontvangen. Van de Woo-verzoeken die we in 2024 ontvingen en afhandelden, is 33% afgehandeld binnen de (verdaagde) wettelijke termijn. Het aantal ingebrekestellingen is opnieuw gedaald. Een zeer klein aantal hiervan heeft geleid tot een verbeurde dwangsom. Waar de NVWA in 2023 nog € 192.000 aan dwangsommen verbeurde, was dit in 2024 € 35.200.
We zoeken continu naar manieren om het proces voor Woo-verzoeken te verbeteren. Zo nemen we bij onduidelijkheid snel contact op met personen die een Woo-verzoek doen, om de precieze vraag te achterhalen. Soms gaat het bijvoorbeeld om een vraag om informatie in plaats van om een Woo-verzoek.
Handhavingsverzoeken
In tegenstelling tot eerdere jaren ontvingen we in 2024 minder handhavingsverzoeken. De in- en uitstroom komt hierdoor beter in balans, wat ervoor zorgt dat de werkvoorraad lager is. Ook kunnen we hierdoor de gemiddelde doorlooptijd versnellen. We ontvangen handhavingsverzoeken over uiteenlopende onderwerpen; het merendeel gaat echter over dierenwelzijn.
| Handhavingsverzoeken* | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 |
|---|---|---|---|---|
| Ontvangen | 15 | 38 | 57 | 26 |
| Afgehandeld | 43 | 27 | 43 | 23 |
* De aantallen uit de afgelopen jaren zijn met terugwerkende kracht aangepast. We hebben namelijk steeds betere manieren om deze cijfers inzichtelijk te krijgen.
Handhaafbaarheids-, uitvoerings- en fraudetoetsen
In 2024 zijn 33 handhaafbaarheids-, uitvoerings- en fraudetoetsen (HUF) uitgevoerd. Hiervan verstuurden we er 18 naar het ministerie van LVVN, 12 naar het ministerie van VWS, en 3 naar andere ministeries. Onderwerpen waren onder andere het houdverbod katten met vouworen en naaktkatten, de derogatiebeschikking, het verkoopverbod voor tabaksproducten en aanverwante producten in andere verkooppunten dan speciaalzaken, en de verlaging van de maximumtemperatuur diertransport.
Het overgrote deel van de HUF-toetsen kende een positieve uitkomst (85%). Dat wil zeggen dat we de desbetreffende regelgeving handhaafbaar, uitvoerbaar en fraudebestendig bevonden - in twee derde van de gevallen met de kanttekening dat een aantal (kleine) onderdelen van de wetgeving moest worden aangepast om handhaafbaar, uitvoerbaar en fraudebestendig te zijn.
In ongeveer 15% van de gevallen was de uitkomst van de HUF-toets negatief: de voorliggende wetgeving was niet handhaafbaar, uitvoerbaar en fraudebestendig, of pas na grote aanpassingen.. In bijna alle HUF-toetsen stelden we voor hoe de voorliggende regelgeving handhaafbaar(der), uitvoerbaar(der) en fraudebestendig(er) kon worden gemaakt.
Klantcontact
Elk jaar ontvangen we meldingen en klachten van burgers via het Klantcontactcentrum of via onze website. Dit is belangrijk omdat we niet alles overzien en controleren.
In 2024 zijn door ons Klantcontactcentrum 44.015 telefoongesprekken afgehandeld. In totaal zijn 10.513 vragen geregistreerd en 99,2% hiervan is tijdig (binnen 6 weken) afgehandeld.
Het totaal aantal meldingen bedroeg 29.165. Hiervan ging het 5.763 keer om (verplichte) bedrijfsmeldingen. 23.402 meldingen waren afkomstig van burgers
| Onderwerp | Aantal meldingen |
|---|---|
| Levensmiddelen | 8.454 |
| Voedselvergiftiging | 3.989 |
| Tabak en rookwaren | 3.487 |
| Muggen en teken | 2.940 |
| Dierenwelzijn boerderijdieren | 2.349 |
| Dierenwelzijn honden en katten | 2.039 |
| Fytosanitair | 1.967 |
| Productveiligheid | 1.726 |
| Dierenwelzijn overige dieren | 585 |
| Meststoffen | 404 |
Sociale media
We zijn actief op de sociale media platforms Facebook, Instagram, X, YouTube en LinkedIn.
In totaal zijn we in 2024 20.043 keer genoemd op sociale media. Het totale bereik komt daarmee op ruim 252 miljoen views.
De meeste berichten gingen over productveiligheid door de veiligheidsrisico’s met bakfietsen. Ook de kauwbotjes voor honden kregen online veel aandacht gevolgd door de dierziekte blauwtong.
Webcare
Via sociale media halen we ook signalen op uit de samenleving. Burgers melden er onveilige producten, vermoedens van verwaarlozing bij dieren, roken of onhygiënisch werken in de horeca. Deze signalen en klachten zijn waardevolle input voor ons risicogericht toezicht. Soms leiden ze tot een inspectie, een onderzoek of een publiekswaarschuwing. Als het mogelijk is geven we de melder een terugkoppeling. In veel gevallen, bij vrijwel alle publieke belangen, is men op zoek naar informatie over een melding doen op onze site.
In 2024 zijn via sociale media 18.225 berichten binnengekomen. Het ging hierbij om 4.758 vragen en 70 overige meldingen. Het webcareteam heeft 1.065 reacties gegeven. Daarbij gingen de reacties in 2024 vooral over voedselveiligheid, bakfietsen en dierenwelzijn.
De meeste reacties binnen via X, daarna Facebook en vervolgens Instagram.
Voedselveiligheid
Onderwerpen die vragen opleveren over veilig voedsel zijn bijvoorbeeld regelgeving met betrekking tot voedsel meenemen uit het buitenland en vragen over veiligheidswaarschuwingen. In maart reageerden veel mensen op de veiligheidswaarschuwing voor gepelde walnoten waarbij het allergeen walnoot niet op het etiket vermeld stond. We sloten het jaar af met het bericht waarop verreweg de meeste reacties binnenkwamen binnen dit thema: de veiligheidswaarschuwing voor de kauwbotten (31 december).
Dierenwelzijn
Op 11 maart sloten we het bedrijf van een Brabantse dierhouder. Dit bericht zorgde voor veel reacties. Verschillende reacties ook in september naar aanleiding van het BURO-rapport over dierwaardige vleesproductie. Verder kwamen er vragen rondom de aanwezigheid van wolven, transport van dieren en de handhaving van de NVWA. Het onderwerp dierenwelzijn kan steevast rekenen op grote betrokkenheid op sociale media en daarbuiten.