Inspectieresultaten dierrechten 2021

Inspectieresultaat | 04-10-2022

In 2021 zijn de inspecties op zowel varkens- als pluimveebedrijven uitgevoerd. Tijdens deze inspecties wordt administratief en fysiek gecontroleerd of de veehouder op zijn bedrijf in 2019 en 2020 niet meer varkens of pluimvee heeft gehouden dan respectievelijk het op bedrijf rustende varkens- of pluimveerecht.

Samenvatting

Op de risicogericht geselecteerde 50 varkensbedrijven voldeden tijdens de controle 23 bedrijven (46%) niet aan het stelsel van dierrechten over één of beide gecontroleerde jaren 2019 en 2020.

Bij de 34 risicogericht geselecteerde pluimveebedrijven voldeden 27 bedrijven (79%) niet aan het stelsel van dierrechten over een of beide gecontroleerde jaren 2019 en 2020.

Het naleefbeeld van de geïnspecteerde bedrijven kan niet geëxtrapoleerd worden naar de hele doelgroep, omdat er sprake is van een risicogerichte aanpak.

In 36 gevallen werd de zaak afgedaan middels een proces-verbaal dat naar het Openbaar Ministerie is verzonden en 14 bedrijven kregen een schriftelijke waarschuwing.

Inspectieresultaten

Dierrechten bestaat uit varkens- en pluimveerechten. Het varkens- en pluimveerecht wordt uitgedrukt in varkens- en pluimvee-eenheden. Tijdens de inspectie wordt gecontroleerd hoeveel dieren op het bedrijf aanwezig zijn. De controles op dierrechten kunnen na afloop van een kalenderjaar worden uitgevoerd. Pas dan is bekend hoeveel dieren er daadwerkelijk gemiddeld in een kalenderjaar zijn gehouden.

Resultaten selecte controles dierrechten

Bij de controle over een afgesloten jaar mag het gemiddelde aantal dieren van dat jaar niet hoger zijn dan het dierrecht dat op het bedrijf rust. Blijft het bedrijf onder het aantal dierrechten dan is de controle akkoord. Komt het geïnspecteerde bedrijf daarboven dan is de controle niet-akkoord.

Van de 50 geselecteerde varkensbedrijven bleken 27 controles akkoord te zijn en 23 controles niet-akkoord (tabel 1).

Van de 34 geselecteerde pluimveebedrijven waren 7 controles akkoord en 27 controles niet-akkoord (tabel 1).

Tabel 1: Resultaten dierrechtencontroles geselecteerde bedrijven (peildatum 21-04-2022)

selecte bedrijven	totaal	akkoord	niet akkoord
Varkens	50	27	23
Pluimvee	34	7	27
totaal	84	34	50

Op de geselecteerde bedrijven wordt de inspectie uitgevoerd over twee voorgaande afgesloten kalenderjaren. Dit betekent dat op een bedrijf over meerdere jaren een overtreding kan worden vastgesteld.

Op de 23 varkensbedrijven waar de controles niet-akkoord waren, waren er 21 overtredingen over 2019 en 8 overtredingen over 2020. Zes bedrijven hadden zowel over 2019 en 2020 een overtreding van het varkensrecht (tabel 2).

Op de 27 pluimveebedrijven waar de controles niet-akkoord waren, waren er 25 overtredingen over 2019 en 20 overtredingen over 2020. 18 bedrijven hadden zowel over 2019 en 2020 een overtreding van het pluimveerecht (tabel 2).

Tabel 2: Niet-akkoord controles bij geselecteerde bedrijven uitgesplitst per dierrecht en kalenderjaar (peildatum 21-04-2022)

dierrecht	niet-akkoord
Varkensrecht 2019	21
Varkensrecht 2020	8
Pluimveerecht 2019	25
Pluimveerecht 2020	20

Methode

In het kader van risicogericht handhaven worden bedrijven geselecteerd waarbij vermoedelijk sprake was van een overschrijding van het varkens- of pluimveerecht. Mede op basis van deze selecties zijn op 50 varkensbedrijven en 34 pluimveebedrijven inspecties op de dierrechten uitgevoerd over de jaren 2019 en 2020.

Het feit dat deze bedrijven uit een risicoselectie naar voren zijn gekomen, verklaart dat op 23 varkensbedrijven (46%) en 27 pluimveebedrijven (79%) een overtreding in het kader van dierrechten is vastgesteld. Het is noodzakelijk te vermelden dat dit niet het naleefbeeld is van de dierrechten op varkens- en pluimveebedrijven; het cijfer mag dan ook niet geëxtrapoleerd worden naar de totale doelgroep van varkens- en pluimveebedrijven.

In 2021 zijn ook aselecte controles op het naleefbeeld van het varkensrecht over het jaar 2019 uitgevoerd. De resultaten van de aselecte controles op het naleefbeeld worden weergegeven in de factsheet Naleefbeeld varkensrechten.

Minder controles door COVID-19

Mede door de COVID 19-pandemie zijn er minder bedrijven geïnspecteerd dan in eerste aanleg de planning was.

Maatregelen

Van de in totaal 50 controles (varkens- en pluimveebedrijven) die niet-akkoord waren, zijn er 14 afgedaan met een schriftelijke waarschuwing en 36 met een proces-verbaal.

Tabel 3: Maatregelen dierrechtencontroles bij selecte bedrijven (peildatum 21-04-2022)

maatregelen selecte inspectie	aantal
Schriftelijke waarschuwing	14
Proces-verbaal	36
totaal	50

Bij een proces-verbaal dierrechten, dat wordt ingediend bij het Openbaar Ministerie voor de verdere afhandeling, wordt standaard een berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel bijgevoegd. Bij een veroordeling kan dit voordeel worden ontnomen.

Wettelijk kader

De mestwetgeving kent sinds de jaren ‘80 van de vorige eeuw een systeem van productierechten voor varkens en pluimvee, waarmee per bedrijf de omvang van de veestapel – en daarmee de omvang van de mestproductie – wordt begrensd. In de Europese Nitraatrichtlijn zijn afspraken vastgelegd over de bescherming van grond- en oppervlaktewater tegen verontreiniging door nitraat uit agrarische bronnen. Deze richtlijn verplicht lidstaten het stikstofgebruik via dierlijke mest te beperken tot maximaal 170 kilogram per hectare per jaar. De Europese Commissie heeft aan Nederland hiervoor derogatie verleend. Aan deze derogatie is de voorwaarde verbonden dat de mestproductie in Nederland – in termen van stikstof en fosfaat – het niveau van 2002 niet mag overstijgen, het zogenaamde mestproductieplafond. De dierrechten, ook wel productierechten genoemd, voor varkens en pluimvee moeten hieraan bijdragen.

Vervolgaanpak

De resultaten van deze controles kunnen invloed hebben op toekomstige controles. Daarbij kan gedacht worden aan het toepassen van nieuwe risico's bij de selectievoorwaarden. Uitkomsten van de controles van het naleefbeeld op de varkensrechten maken daar ook onderdeel van uit.