Inspectieresultaten fosfaatrechten 2021
In 2021 heeft de NVWA inspecties uitgevoerd in het kader van het fosfaatrechtenstelsel.
In 2021 zijn inspecties op (melkvee)bedrijven uitgevoerd. Tijdens deze inspecties wordt administratief en fysiek gecontroleerd of de veehouder op zijn bedrijf in 2019 en 2020 niet meer fosfaat met melkvee heeft geproduceerd dan het op het bedrijf rustende fosfaatrecht.
Samenvatting
Van de 100 risicogericht geselecteerde en geïnspecteerde bedrijven in het kader van het fosfaatrechtenstelsel hebben 64 bedrijven (64%) hebben over een of beide gecontroleerde jaren 2019 en 2020 het fosfaatrecht overschreden.
De resultaten van deze geïnspecteerde bedrijven kunnen niet geëxtrapoleerd worden naar de hele doelgroep melkveehouders, omdat het een risicogerichte selectie betreft. Daarnaast zijn bedrijven waar nog een juridische procedure liep over de hoogte van het fosfaatrecht voor het bedrijf, buiten de selectie gehouden en niet in onderzoek genomen.
Inspectieresultaten
De controles op het fosfaatrecht kunnen pas na afloop van een afgesloten kalenderjaar worden uitgevoerd. In de meeste gevallen worden de fosfaatrechtinspecties uitgevoerd over twee afgesloten kalenderjaren. In 2021 waren dit inspecties over de kalenderjaren 2019 en 2020.
Tijdens de inspectie wordt gekeken hoeveel dieren op het bedrijf aanwezig zijn en hoeveel melk er wordt geproduceerd. Daarmee wordt berekend hoeveel fosfaat er geproduceerd is. Deze hoeveelheid fosfaat wordt vergeleken met het aantal fosfaatrechten dat op het geïnspecteerde bedrijf rust. Blijft het bedrijf onder het aantal fosfaatrechten dan is de controle akkoord. Komt het geïnspecteerde bedrijf daarboven dan is deze niet-akkoord.
In 2021 zijn op 100 bedrijven inspecties op het fosfaatrecht afgerond. Op 36 bedrijven (36%) werden niet meer dierlijke meststoffen door melkvee geproduceerd dan het op het bedrijf rustende fosfaatrecht en daarmee zijn de controles akkoord bevonden (tabel 1).
Tabel 1: Resultaten fysieke controles fosfaatrecht 2021 (peildatum 21-04-2022)
| controleresultaten fosfaatrecht | aantal bedrijven |
|---|---|
| Akkoord | 36 |
| Niet-akkoord | 64 |
| Totaal | 100 |
Op de 64 bedrijven die niet-akkoord waren, zijn 41 overtredingen vastgesteld over kalenderjaar 2019 en 54 overtredingen over kalenderjaar 2020 (tabel 2). 31 bedrijven hadden zowel een overtreding over 2019 en 2020.
Tabel 2: Niet-akkoord controles uitgesplitst per kalenderjaar (peildatum 21-04-2022)
| controleresultaten fosfaatrecht | niet-akkoord |
|---|---|
| Fosfaatrecht 2019 | 41 |
| Fosfaatrecht 2020 | 54 |
Methode
De inspecties zijn gebaseerd op een risicogebaseerde selectie. In het kader van risicogericht handhaven zijn bedrijven geselecteerd waarbij vermoedelijk – onder andere op basis van de bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) geregistreerde gegevens – sprake was van een overschrijding van het fosfaatrecht. De analyse wordt in samenwerking met RVO uitgevoerd door de NVWA.
Bedrijven waarvan de procedure voor de vaststelling van de hoogte van het fosfaatrecht nog niet definitief was vastgesteld, zijn buiten deze selectie gehouden. Dat wil niet zeggen dat deze bedrijven niet meer over kalenderjaar 2019 of 2020 gecontroleerd worden. Ook in een later stadium kan nog gecontroleerd worden over deze kalenderjaren.
De resultaten van de geïnspecteerde bedrijven mogen niet geëxtrapoleerd worden naar de totale melkveehouderij, omdat het een risicogerichte selectie betrof en bedrijven waarvan de hoogte van het fosfaatrecht nog niet definitief was vastgesteld buiten deze selectie zijn gehouden.
Minder controles door COVID-19
In 2021 is, mede vanwege de COVID 19-pandemie, een beperkt aantal inspecties in het kader van het fosfaatrechtenstelsel uitgevoerd.
Maatregelen
Het stelsel van fosfaatrechten wordt, evenals de dierrechten varkens en pluimvee, strafrechtelijk gehandhaafd.
De 64 bedrijven waar een overtreding is geconstateerd vanwege overschrijding van het fosfaatrecht, zijn niet allemaal met een proces-verbaal afgedaan conform de afspraken met het Openbaar Ministerie. 7 bedrijven kregen een waarschuwing (tabel 3).
Tabel 3: Maatregelen fosfaatrecht (peildatum 21-04-2022)
| maatregelen | aantal |
|---|---|
| Schriftelijke waarschuwing | 7 |
| Proces-verbaal | 57 |
Bij een proces-verbaal voor overtreding van het fosfaatrecht, dat wordt ingediend bij het Openbaar Ministerie voor de verdere afhandeling, wordt standaard een berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel bijgevoegd. Bij een veroordeling kan dit wederrechtelijk verkregen voordeel worden ontnomen.
Wettelijk kader
In de Europese Nitraatrichtlijn zijn afspraken vastgelegd over de bescherming van grond- en oppervlaktewater tegen verontreiniging door nitraat uit agrarische bronnen. Deze richtlijn verplicht lidstaten het stikstofgebruik via dierlijke mest te beperken tot maximaal 170 kilogram per hectare per jaar. De Europese Commissie heeft aan Nederland hiervoor derogatie verleend. Aan deze derogatie is de voorwaarde verbonden dat de mestproductie in Nederland – in termen van stikstof en fosfaat – het niveau van 2002 niet mag overstijgen, het zogenaamde mestproductieplafond.
Het fosfaatrechtenstelsel dat sinds 2018 van kracht is, moet ervoor zorgen dat de totale fosfaatproductie van melkvee onder het fosfaatproductieplafond blijft.
Vervolgaanpak
De resultaten van deze controles kunnen hebben invloed op toekomstige controles. Daarbij kan gedacht worden aan het toepassen van nieuwe selectievoorwaarden bij het risicogerecht handhaven.