Inspectieresultaten verkoopverboden 2024
Het is verboden om sigaretten, vapes en andere rookwaren op afstand te verkopen (bijvoorbeeld via internet). Ook geldt er een verkoopverbod in supermarkten en horeca. De NVWA houdt toezicht op deze verkoopverboden. Bekijk onze inspectieresultaten van 2024.
In het kort
Verkoopverbod op afstand
Sinds 1 juli 2023 mogen rookwaren niet meer worden aangeboden en verkocht op afstand (online) aan consumenten in Nederland. Dit verbod geldt ook voor socialmediakanalen. Wij controleren diverse websites, online platformen en socialmediakanalen, onder andere op basis van ontvangen meldingen. Wanneer we een overtreding op social media constateren, melden we dit aan het platform om de content te laten verwijderen.
In 2024 voerde we (her)inspecties uit bij 232 websites. Hierbij constateerden we 33 overtredingen. Dit is een percentage van 14%. Daarnaast lieten we 1.868 posts verwijderen van social media.
Verkoopverbod in supermarkten en horeca
Sinds 1 juli 2024 mogen rookwaren niet meer worden aangeboden in supermarkten en horeca. Het verkoopverbod in supermarkten geldt voor grote en kleine supermarkten, avondwinkels en alle andere verkooppunten die voornamelijk eet- en drinkwaren aan particulieren verkopen. Wij houden toezicht op de naleving en maken daarbij ook gebruik van meldingen en signalen.
In 2024 voerden we 403 inspecties uit bij supermarkten en horecagelegenheden. Hierbij constateerden we 75 overtredingen. Dit is een percentage van 21%.
Verkoopverboden om toegang tot rookwaren te verminderen
De overheid heeft verschillende maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat jongeren minder toegang hebben tot tabak, vapes en andere rookwaren. De verkoopverboden behoren tot die maatregelen.
Nederlanders komen meerdere keren per week op locaties waar rookwaren worden verkocht: tijdens het doen van boodschappen in de supermarkt, het tanken, het verzenden van pakketten of het kopen van een tijdschrift bij een tabaks- en gemakszaak en ook steeds meer online. De regering heeft ervoor gekozen de verkoop van rookwaren te beperken tot verkoopkanalen waar doorgaans geen kinderen, jongeren en ex-rokers komen, zodat kan worden voorkomen dat jongeren gaan roken en vapen.
Het verminderen van het aantal verkooppunten verlaagt de blootstelling aan rookwaren en versterkt de norm dat roken en vapen niet normaal is. Dit vermindert de kans dat jongeren beginnen met roken.
Inspectieresultaten verkoopverbod op afstand
Websites
Van januari 2024 tot en met december 2024 hebben we 232 (her)inspecties uitgevoerd bij websites. Bij 33 van deze inspecties constateerden we een overtreding.
- Bij een eerste overtreding gaven we een officiële waarschuwing. Dit gebeurde 17 keer, een percentage van 7%.
- Bij een herhaalde overtreding gaven we een boete. Dit gebeurde 16 keer, een percentage van 7%.
Social media
De online verkoop van rookwaren en aanverwante artikelen lijkt zich in toenemende mate te verplaatsen van reguliere websites naar social media. Van januari 2024 tot en met december 2024 constateerden we 1.868 overtredingen op socialmediakanalen. De betreffende posts hebben we laten verwijderen.
Ondanks deze acties blijven de overtredingen terugkeren. Er zijn notoire overtreders. We hebben een grote aanbieder van socialmediakanalen aangesproken op hun aanpak bij het verwijderen van content en bij de preventie van de verkoop van rookwaren. Ook vroegen we gegevens op.
Omdat dit bedrijf herhaaldelijk alleen content verwijderde (en niet de accounts), hebben we een mogelijke artikel 23-overtreding van de Digital Services Act (DSA) gemeld bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De ACM heeft dit signaal heeft doorgestuurd naar de betreffende autoriteit.
Hoewel het bedrijf van mening is dat het niet in overtreding is, heeft het toegezegd in ieder geval de opgevraagde gegevens rechtstreeks aan ons te verstrekken. De betreffende autoriteit doet naar aanleiding van ons signaal onderzoek naar het niet verwijderen van accounts na herhaalde overtredingen.
Inspectieresultaten verkoopverbod in supermarkten en horeca
Van juli 2024 tot en met december 2024 voerden we 403 inspecties uit: 363 eerste inspecties en 40 herinspecties.
Eerste inspecties
De eerste inspecties voerden we uit bij willekeurige bedrijven binnen verschillende sectoren. Dit deden we om een beeld te krijgen van hoe goed de bedrijven het verkoopverbod naleefden.
Tijdens deze inspecties beoordeelde de inspecteur of er in de supermarkt of horecagelegenheid rookwaren werden verkocht. Bij 21% van deze eerste inspecties werd een overtreding geconstateerd. De betreffende bedrijven kregen een officiële waarschuwing.
| Sector | Aantal inspecties | Aantal officiële waarschuwingen | Percentage officiële waarschuwingen |
|---|---|---|---|
| Supermarkt (groot) | 55 | 2 | 4% |
| Supermarkt (klein) | 157 | 36 | 23% |
| Avondwinkel | 52 | 23 | 44% |
| Horecagelegenheid (voornamelijk snackbars) | 80 | 7 | 9% |
| Overig | 19 | 7 | 37% |
| Totaal | 363 | 75 | 21% |
Naleving van het verkoopverbod bleek het laagst te zijn bij avondwinkels en kleine supermarkten. Daarentegen was de naleving bij grote supermarkten en horecagelegenheden relatief hoog.
Herinspecties
We voerden 40 herinspecties uit. Hierbij bleek dat bij 73% van de bedrijven de overtreding was opgeheven. Deze bedrijven voldeden alsnog aan de regels. De andere 28% kreeg een boete.
Vervolgaanpak
Het is zorgelijk dat jongeren nog steeds via diverse online verkooppunten, zoals socialmediakanalen, toegang kunnen krijgen tot rookwaren. Dealers in verboden vapes met zoete smaken maken vaak gebruik van deze kanalen om hun, veelal jonge, klanten te bedienen. Daarom blijven we risicogerichte inspecties uitvoeren bij de verschillende online verkoopkanalen.
De aanbieders van grote socialmediakanalen werken nog onvoldoende mee aan het preventief scannen en verwijderen van advertenties voor de verkoop van rookwaren. Daarnaast bieden zij niet altijd de nodige ondersteuning bij het zoeken naar oplossingen wanneer wij een overtreding constateren op hun platform. Dit bemoeilijkt en vertraagt het toezicht, waardoor de naleving online wordt belemmerd. Hoewel nieuwe wetgeving, zoals de Digital Services Act, extra handvatten biedt, blijft het een uitdaging om de juiste aanpak te vinden om de online verkoop van rookwaren effectief tegen te gaan. Het is dan ook goed dat Nederland, samen met 11 andere landen, dit probleem op Europees niveau wil aanpakken, omdat de betreffende bedrijven veelal internationaal werken.
Wat betreft de verkoop van rookwaren in supermarkten en horeca blijken de meeste grotere bedrijven en de horeca het verbod na te leven. Bij de kleinere supermarkten en avondwinkels blijft de naleving nog achter. Hier blijven wij gericht op het verkoopverbod controleren.
Nu het verkoopverbod voor horeca en supermarkten enige tijd bekend is, gaan we het interventiebeleid aanpassen. We brengen ons optreden in lijn met dat bij andere overtredingen van de Tabaks- en rookwarenwet. Dat betekent dat we bij een eerste overtreding van het verkoopverbod voortaan direct een boete geven.
Met de handhaving op deze verkoopverboden dragen wij bij aan het terugdringen van het aanbod van rookwaren. Een afname van het aantal verkooppunten draagt bij aan het terugdringen van de blootstelling aan rookwaren en aan het denormaliseren van deze producten.