Met ons toezicht dragen we bij aan het Nationaal Preventieakkoord. Daarmee willen we een rookvrije en vapevrije generatie verwezenlijken en problematisch alcoholgebruik voor 2040 flink terugdringen. Om het vapen onder jongeren terug te dringen, is naast handhaving ook preventie en voorlichting van groot belang. We zijn hierover in overleg met het ministerie van VWS, het RIVM, de gezondheidsfondsen en andere partijen die zich inzetten voor de rookvrije generatie. In 2024 is 3% van onze capaciteit besteed aan toezicht op Tabaks- en alcoholontmoediging.
Nieuw was vanaf juli 2024 het verbod op de verkoop van rookwaren in supermarkten en horeca. We hebben hier in de 2e helft van 2024 toezicht op gehouden.
Inspecties
We voerden dit jaar 7.102 inspecties uit op het gebied van tabaks- en alcoholontmoediging tegenover 6.371 in 2023. Deze inspecties vonden plaats bij 4.488 unieke bedrijven. Aan 1.516 bedrijven is een maatregel opgelegd.
Onderwerpen uitgelicht
In 2024 had het verbod op zoete smaakjes van vapes prioriteit binnen het toezicht op de producteisen. De focus lag daarbij op het begin van de handelsketen. De NVWA heeft bij importeurs kunnen voorkomen dat ongeveer 3,5 miljoen van dit soort vapes op de Nederlandse markt kwamen. Ook lieten we bijna 800.000 producten terugroepen door de importeurs.
Daarnaast controleerden we bij winkels op de verkoop van deze illegale vapes, waarbij ruim 200 keer is opgetreden. We werkten aan methodes om dealers in vapes op straat aan te pakken. Ook troffen we voorbereidingen om vanaf 2025 illegale vapes in beslag te kunnen nemen en te vernietigen, waarbij de kosten op de ondernemer worden verhaald.
We gingen in 2024 door met risicogericht toezicht op de naleving van de leeftijdgrens voor tabak en aanverwante producten. We deden dit op basis van herinspecties, meldingen en verkenningen bij hotspots (plekken waar veel jongeren komen). Daarbij hebben we onder andere testkopers ingezet.
Van juli 2023 tot juli 2024 zijn 2.305 inspecties uitgevoerd. Daarbij is 590 keer opgetreden vanwege de verkoop van tabak en aanverwante producten aan een minderjarige. In deze periode is de 3 strikes out-maatregel 37 keer opgelegd. Bij zo’n maatregel wordt de verkoop van tabak en aanverwante producten tijdelijk stilgelegd als in 12 maanden tijd 3 keer een overtreding wordt geconstateerd.
Sinds 1 juli 2024 is het verboden tabaksproducten en aanverwante producten in supermarkten en de horeca te verkopen. Het online verkoopverbod ging al een jaar eerder in. In de 2e helft van 2024 controleerden we 499 supermarkten en horecazaken. Bij 96 bedrijven is opgetreden omdat zij deze producten verkochten. In 2024 voerden we 232 controles uit voor het online verkoopverbod, waarbij 33 keer is opgetreden. Verder lieten we meer dan duizend posts en advertenties op social media verwijderen waarin tabak en vapes werden aangeboden.
Binnen het toezicht op het reclameverbod controleerden we het afgelopen jaar bij winkels op verboden reclame-uitingen en het uitstalverbod van tabaksproducten. (Daarnaast onderzochten we activiteiten op het gebied van verboden sponsoring- en reclame door producenten en importeurs.
Van 2018-2021 trad de NVWA op tegen verkoopbonussen die fabrikanten en importeurs aan verkooppunten betaalden, voor bijvoorbeeld een betere positie van hun producten in het schap. In hoger beroep is in 2024 geoordeeld dat hierbij pas sprake van een overtreding kan zijn als de desbetreffende afspraken gericht zijn op enige vorm van communicatie naar de consument, met als doel het tabaksgebruik aan te wakkeren. Dit zou onvoldoende door ons zijn bewezen. Overigens is ondertussen de verkoop van rookwaren in supermarkten verboden en in de toekomst ook bij tankstations.
Bij de rookverboden ligt de nadruk van onze inspecties op locaties waar jongeren komen, zoals schoolpleinen en evenementen. Bij zo'n driekwart van de evenementen is opgetreden omdat het rookverbod door de evenementenorganisatie niet correct werd gehandhaafd. We bezochten horecalocaties en werkplekken, onder andere naar aanleiding van meldingen. In totaal voerden we ongeveer 1.800 risicogerichte inspecties uit. Bij bijna een derde daarvan werd een overtreding geconstateerd. In sectoren waar de naleving hoog is, zijn melding voor ons van belang om het toezicht in te zetten daar waar dit nog nodig is.
In 2024 hebben we voor het eerst leeftijdscontroles uitgevoerd bij de aflevering van alcoholhoudende dranken aan de deur. Met deze methode kunnen we voorkomen dat jongeren via online bestellingen alsnog aan alcoholhoudende drank kunnen komen.
Van juli 2023 tot juli 2024 controleerden we 349 online winkels op het hanteren van een leeftijdsverificatiesysteem en geborgde werkwijze. Bij 184 inspecties constateerden we een overtreding waartegen is opgetreden. Bij de eerste inspecties voor de leeftijdscontrole bij de aflevering aan de deur, bleek in 14 van de 20 gevallen dat de alcohol aan de minderjarige testkoper werd verstrekt. Bij de herinspecties bleek dat de helft van deze verkopers opnieuw in de fout was gegaan. Deze resultaten zijn met de vertegenwoordigers van online verkopers van alcoholhoudende dranken en bezorgdiensten gedeeld.
Binnen het Experiment gesloten coffeeshopketen (EGC) wordt steeds meer legale cannabis geproduceerd. Ook is het aantal operationele telers toegenomen. Op 17 juni 2024 is de overgangsfase gestart, waarin de coffeeshops hun illegale assortiment kunnen vervangen door het legale aanbod. In 2025 start de experimentfase. In 2024 hielden we toezicht op de operationele telers. Daardoor kan legaal geproduceerde cannabis die aan de kwaliteitseisen voldoet, al in de overgangsfase worden geleverd aan deelnemende coffeeshops.
In 2024 startten we verschillende projecten, zoals een monitor van nieuwe producten en een trendverkenning. Ook zijn nieuwe verkooppunten in kaart gebracht die zijn ontstaan na het verkoopverbod van tabak in de supermarkt.
Realisatie jaarplan
In ons jaarplan voor 2024 hebben we gewenste resultaten geformuleerd. Hieronder geven we aan in hoeverre onze activiteiten daar in 2024 aan hebben bijgedragen.
Gewenste resultaten Tabaks- en alcoholontmoediging 2024
Jaarplan
Realisatie
Risicogericht toezicht op Tabaks- en rookwarenwet (rookverbod, leeftijdsgrens – o.a. door inzet testkopers, nieuwe verkoopverboden, reclameverbod, productregulering) is uitgevoerd.
behaald
Risicogericht toezicht op alcohol-prijsacties in de retail en de verkoop van alcohol op afstand is uitgevoerd, met inzet van doelgroepspecifieke instrumenten.
behaald
Toezicht op de teelt van cannabis, binnen het experiment gesloten coffeeshopketen, is uitgevoerd.
behaald
We hebben beter zicht op nieuwe trends en marketing- en verkooptechnieken op het gebied van rookwaren en alcohol.
behaald
Tabaks- en alcoholontmoediging in de (sociale) media
Testkoopmethode uitgelegd
We maakten een video waarin we uitleggen hoe we de testkoopmethode toepassen bij verkoop van alcohol aan minderjarigen en publiceerden deze op onze site.
