Advies van BuRO over de gezondheidsrisico’s door amfetamines in digestaat
Bij levensmiddelen en diervoeders die afkomstig zijn van landbouwgronden die zijn bemest met digestaat, kunnen amfetamines en andere contaminanten voorkomen. Zie erop toe dat dit geen risico oplevert voor de voedselveiligheid en diergezondheid. En dring er bij de verantwoordelijke partijen op aan dat de bron van amfetamines bekend wordt. Worden er (toch) amfetamines of andere contaminanten in deze levensmiddelen en diervoeders aangetroffen? Zorg dan voor een goede risicocommunicatie naar de verantwoordelijken en de consument. Deze adviezen geeft Bureau Risicobeoordeling & onderzoek (BuRO) aan de inspecteur-generaal van de NVWA.
Download 'Indicatieve risicobeoordeling voor de volksgezondheid door amfetamines in digestaat'
Download 'Rapportage RIVM Amfetamines in digestaat'
Download 'Advies RIVM Indicatieve orale limietwaarde voor amfetamine en methamfetamine'
Aanleiding onderzoek en vraagstelling
In 2023 werd door de Noordelijke omgevingsdiensten monsters van digestaat genomen bij 33 covergisters. Daaruit bleek dat 23 van de 33 monsters amfetamine bevatten, en 1 monster ook methamfetamine. Wanneer digestaat wordt gebruikt op landbouwgrond kunnen de in het digestaat aanwezige stoffen in de voedselketen terecht komen.
Daarom stelde de directie Handhaven van de NVWA op 2 februari 2024 de volgende vragen aan BuRO:
- Als positief op amfetamine getest digestaat wordt uitgereden vanaf 15 februari 2024, wat zijn dan de risico’s voor voedselveiligheid en volksgezondheid?
- Wat kan BuRO zeggen van de afbraaksnelheid van amfetamine in digestaat, rekening houdend met de omgevingsomstandigheden?
Aanpak
Omdat BuRO snel antwoord moest geven was uitgebreid literatuuronderzoek niet mogelijk. Daarom hebben zij gericht gezocht naar relevante literatuur. Uit de door de directie Handhaven meegeleverde documentatie bleek dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een indicatieve beoordeling van de risico’s voor de volksgezondheid uitvoerde in opdracht van de Omgevingsdienst Groningen. Na overleg tussen BuRO en RIVM is deze indicatieve risicobeoordeling versneld afgerond en gedeeld met BuRO.
Op basis van de beschikbare gegevens en de indicatieve risicobeoordeling van RIVM is door BuRO dit advies opgesteld.
Antwoord op de vragen
Uit het onderzoek volgden de volgende antwoorden:
- Het eenmalig uitrijden van digestaat met 1 milligram of minder amfetamine en methamfetamine per kilo vers gewicht, leidt niet tot risico’s voor de voedselveiligheid en de volksgezondheid.
- Onder zuurstofrijke omstandigheden wordt verwacht dat amfetamine en methamfetamine zich gedragen zoals in de bodem, met halfwaardetijden tussen 1 en 68 dagen voor amfetamine en tussen 131 en 502 dagen voor methamfetamine.
De risicobeoordeling voor voedselveiligheid en volksgezondheid is gebaseerd op de hoeveelheid digestaat die in totaal in een jaar mag worden uitgereden en dekt ook het risico voor herhaalde toepassing van dit digestaat af. Of er sprake is van risico’s voor de volksgezondheid als gevolg van gecontamineerd digestaat dat in het verleden is uitgereden is onbekend.
Ook al zijn de risico’s zeer waarschijnlijk laag als er amfetamines bij deze bekende hoeveelheden in het digestaat zitten, dan nog worden die amfetamines bewust in de voedselketen gebracht. Dit kan het vertrouwen in het systeem van de voedselveiligheid ondermijnen.
Herkomst amfetamines in digestaat
BuRO heeft geen onderzoek gedaan naar de mogelijke bron van amfetamine in het digestaat. Dat onderzoek is wel belangrijk om na te gaan hoe amfetamine in het digestaat is gekomen. Momenteel loopt daar nader onderzoek naar, ook vanuit de producenten van digestaat.