De NVWA controleert of bedrijven die met genetisch materiaal werken, beschikken over de daarvoor benodigde documenten. Dat gebeurt op basis van het Nagoya Protocol.
Bent u gebruiker van genetisch materiaal waarop verplichtingen uit het Nagoya Protocol rusten? Of, vraagt u zich dat af? Voor meer informatie en vragen kunt u terecht bij bij het ABS-Loket Nederland. U kunt zich daar ook aanmelden voor de nieuwsbrief.
Gebruikers van genetische bronnen moeten zich sinds 12 oktober 2014 houden aan het Nagoya Protocol. Dat staat in de Verordening (EU) Nr. 511/2014. Deze verordening is een uitwerking van de afspraken die meer dan 60 landen in 2010 in Nagoya maakten over de toegang tot genetische rijkdommen en de eerlijke en billijke verdeling van voordelen die voortkomen uit het gebruik van die rijkdommen. Het Nagoya Protocol is een aanvulling op het Verdrag inzake Biologische Diversiteit (CBD) en schept rechten en verplichtingen voor landen die het ondertekenden.
Gebruikers van genetische bronnen
Sommige wilde plantensoorten, bacteriën en schimmels hebben interessante eigenschappen die gebruikt kunnen worden voor geneesmiddelen, cosmetica en in de landbouw. Deze zogeheten genetische bronnen zijn aantrekkelijk voor commerciële toepassingen door bedrijven. Onderzoek en gebruik kan kennis of winst opleveren bijvoorbeeld wanneer een plant de basis levert voor een succesvol medicijn. Gebruikers van de bronnen zijn onder andere plantveredelingsbedrijven, de cosmetica-industrie en biotechnologische bedrijven, maar ook burgers die hobbymatig planten veredelen. Als we hier spreken over genetische rijkdommen, dan bedoelen we ook de traditionele kennis over die genetische rijkdommen.
Rechten en verplichtingen voor landen
Het Nagoya Protocol schept rechten en verplichtingen voor landen die het ondertekend hebben. Dat zijn er inmiddels meer dan 129. Het protocol geeft landen die de genetische rijkdommen bezitten, de mogelijkheid een tegenprestatie te vragen aan burgers en bedrijven die hun rijkdommen gebruiken. Deze tegenprestatie moet redelijk en billijk zijn, en landen mogen de toegang tot die bronnen niet weigeren. De landen waar gebruikers gevestigd zijn, hebben de verplichting gebruikers te controleren op een juist gebruik van die rijkdommen.
De regels uit het Nagoya Protocol gelden sinds 12 oktober 2014 (Verordening EU 511/2014). Nederland heeft sinds 16 april 2016 de Wet implementatie Nagoya Protocol aangenomen. Daardoor is er vanaf die datum toezicht op het zorgvuldig gebruik van genetisch materiaal in Nederland. De NVWA voert dit toezicht uit.
Wat betekent dit voor u als gebruiker?
U moet zorgvuldig te werk gaan met het gebruik van genetische rijkdommen, en uitzoeken wat de regels van het bronland zijn. U moet van genetisch materiaal onder het Nagoya Protocol informatie verzamelen en deze 20 jaar bewaren. Het gaat dan om bewijs van een land dat u toestemming gaf om het materiaal te gebruiken en om gemaakte afspraken tussen u en de leverancier van het materiaal. Dat kan ook een overheid zijn. Deze informatie geeft u weer door aan een volgende gebruiker.
Op een bepaald moment moet u een zorgvuldigheidsverklaring indienen. Dat doet u als u subsidie ontvangt voor onderzoek waarbij u gebruik maakt van genetisch materiaal dat onder het Nagoya Protocol valt. Of, als u op basis van zulk materiaal een product op de markt brengt.
U kunt een zorgvuldigheidsverklaring indienen via het ICT-systeem DECLARE dat door de EU beschikbaar is gesteld. Hiervoor is een handleiding gemaakt. U dient zich eerst te registreren in 'EU login' en vervolgens in 'DECLARE'.