Ik ben particulier. Wat kan ik tegen Xylella doen?
Neem geen plantjes of stekjes mee van uw vakantieadres. Zo helpt u om een uitbraak van de schadelijke plantenziekte Xylella in Nederland te voorkomen.
Laat Xylella niet meereizen
Xylella fastidiosa is een gevaarlijke bacterieziekte voor planten. Meer dan 300 plantensoorten zijn er gevoelig voor. Een uitbraak kan ernstige schade veroorzaken in tuinen, openbaar groen en de natuur. Het heeft grote financiële gevolgen voor kwekers van bomen en vaste planten.
Helaas is er in verschillende gebieden in Europa Xylella ontdekt, maar we willen voorkomen dat het op meer plekken opduikt. Daarom vragen we u om geen planten, stekjes of ander plantmateriaal mee te nemen uit het buitenland. Als u dat wel doet, kan de Xylella-bacterie ongemerkt met u meereizen en brengt u de ziekte naar Nederland.
Xylella is niet schadelijk voor mensen en dieren. Maar de Xylella-bacterie kan wel veel verschillende planten ziek maken. Er zijn geen bestrijdingsmiddelen tegen Xylella, ook geen biologische. Daarom worden alle zieke planten vernietigd. Dat is de enige manier om verdere verspreiding te voorkomen. In Italië is door Xylella al een keer de gevreesde olijvenpest uitgebroken. Toen moesten een miljoen olijfbomen vernietigd worden.
Bij een uitbraak zijn dus ingrijpende maatregelen nodig. Dat leidt ook tot grote financiële schade. In Californië komt Xylella bijvoorbeeld voor in wijngaarden en in de druiventeelt. De jaarlijkse schade is daar 104 miljoen dollar. In de Europese Unie geldt de regel dat er minstens 4 jaar geen waardplanten (planten die vatbaar zijn voor de Xylella-bacterie) vervoerd mogen worden in en rond de besmette gebieden. Alleen al om die reden zou een uitbraak in Nederland grote gevolgen hebben voor kwekerijen van bomen, vaste planten én perk-, kuip- en potplanten.
Xylella kan overal voorkomen. In Europa zijn er tot nu toe vooral uitbraken geweest in Zuid-Europa. Bijvoorbeeld in de hak van Italië, op Corsica, op de Balearen en in Portugal.
In Noord-, Midden- en Zuid-Amerika komt Xylella al langer voor, onder andere in koffieplanten. Uit deze landen mag u helemaal geen planten of plantmateriaal meenemen. Invoer is alleen mogelijk met een officieel document: het fytosanitair certificaat. Als u geen certificaat heeft, bent u strafbaar.
Van meer dan 300 plantsoorten is nu bekend dat ze vatbaar zijn voor Xylella. Het gaat bijvoorbeeld om:
bezemstruik / Spaanse brem (Spartium junceum)
citrus
druif (Vitis vinifera)
koffie (Coffea)
lavendel (Lavandula angustifolia)
maagdenpalm (Vinca)
oleander (Nerium oleander)
olijf (Olea europeae)
perzik, nectarine (Prunus)
roze maagdenpalm (Catharanthus roseus)
rozemarijn (Rosmarinus officinalis / Salvia rosmarinus)
struikveronica (Hebe)
vleugeltjesbloem (Polygala myrtifolia)
In het begin is vaak niets te zien aan zieke planten. Na een tijdje kan het volgende gebeuren:
de bladeren verdrogen
de bladranden worden bruin
de bladeren kleuren geel
de bladeren krijgen bruine plekken en het bladweefsel sterft af
de plant of boom groeit niet goed
de kruin wordt dunner
de takken sterven af
de plant of boom gaat dood
De verschijnselen ontstaan doordat de bacterie het transport van water en voedingsstoffen blokkeert. Daarom ziet u dezelfde problemen die er ook zijn als het erg droog is: verschroeiing, verdorring of verwelking van de bladeren, en uiteindelijk het afsterven van de plant.
Lastig te herkennen
Een Xylella-besmetting is heel lastig te herkennen. Allereerst omdat het een tijd duurt voordat de symptomen optreden. Maar ook omdat de symptomen een andere oorzaak kunnen hebben. Het kan ook om een andere plantenziekte gaan of om een reactie op een chemisch middel. Of om droogte.
Bovendien verschillen de symptomen per plantensoort. Hoe Xylella er bij verschillende planten uitziet kunt u bekijken op de website van EPPO, de Plantenbeschermingsorganisatie voor Europa en het gebied rond de Middellandse Zee.
Door Xylella fastidiosa aangetast citrusblad.
Symptoom van Xylella fastidiosa op Nerium oleander.
De Xylella-bacterie kan zich verspreiden via transport van besmette planten, stekjes en ander plantmateriaal.
Insecten kunnen de bacterie ook verspreiden. Vooral schuimcicaden (spuugbeestjes) en felgekleurde cicaden met de kleuren rood-zwart, geel-zwart of bruinzwart. Deze insecten voeden zich met plantensap. Daarbij zuigen ze ook de bacterie op. Als ze daarna een andere plant aanboren, brengen ze de bacterie over. Op deze manier kunnen ze in korte tijd andere planten en bomen besmetten.
Naast Xylella zijn er nog veel andere plantenziekten en -plagen. Neem daarom nooit planten, stekjes, zaden of ander plantmateriaal mee uit het buitenland. Ook niet voor uw eigen tuin of balkon. Onbedoeld kunt u een ziekte of plaag meenemen en een uitbraak veroorzaken. Het risico hierop is extra groot bij plantmateriaal uit:
Zuid-Europa
In Zuid-Europese landen als Italië, Spanje, Portugal en (zuid-)Frankrijk zijn regelmatig uitbraken van Xylella en andere plantziekten.
niet-EU landen
Het meenemen van levende planten, zoals snijbloemen, bloembollen, stekken, groenten, fruit en zaden uit een niet-EU-land is verboden. Invoer is alleen toegestaan met een fytosanitair certificaat. Dit betekent dat het plantmateriaal gekeurd is in het land van herkomst. Als u geen certificaat hebt, bent u strafbaar. Er geldt een uitzondering voor de vruchten banaan, kokosnoot, dadel, ananas en doerian. Op de pagina Import planten, groenten, fruit, plantaardig materiaal vindt u meer informatie over producten die niet ingevoerd mogen worden en producten waarvoor een fytosanitair certificaat nodig is.
