Jaaroverzicht invasieve exoten 2022

EU-exotenverordening 1143/2014

Aanvulling Unielijst 22 soorten

Met ingang van 2 augustus 2022 heeft de Europese Unie 22 nieuwe soorten toegevoegd aan de Europese Unielijst voor zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Het verbod is vastgelegd in EU-exotenverordening 1143/2014. Voor soorten die op de Unielijst staan geldt een verbod op bezit, handel, kweek, transport en import.

Bij soorten die aan de Unielijst worden toegevoegd is het gebruikelijke dat er een overgangstermijn van 1 jaar is voordat de verboden in werking treden. Voor 4 soorten is de overgangstermijn verlengd. Xenopus laevis (Afrikaanse klauwkikker) en Fundulus heteroclitus (vissoort, geen Nederlandse naam) worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, waarvoor ontheffing aangevraagd moet worden. Voor Pistia stratiotes (watersla) en Celastrus orbiculatus (boomwurger) is rekening gehouden met de investeringen die telers in sommige lidstaten hebben gedaan. Daarom is het inwerking treden van deze 4 soorten op de Unielijst aangepast. Voor de Xenopus laevis, Fundulus heteroclitus en Pistia stratiotes treden de regels na 2 jaar na de uitbreiding van de Unielijst in werking en voor Celastrus orbiculatus (boomwurger) na 5 jaar.

Import en (internet)handel nieuwe soorten

De voorheen populaire vijverplant parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum) is al geruime tijd opgenomen op de Unielijst. In de handel is deze soort vervangen door planten die in de markt gezet worden onder de naam Myriophyllum brasiliensis. Deze naam gaf veel verwarring en ook de correcte taxonomische status van dit materiaal was lange tijd onduidelijk. Daar is nu helderheid in gekomen door de formele beschrijving van dit materiaal als een nieuwe soort.

Toezicht en handhaving

Het is verboden om soorten van de Unielijst te koop aan te bieden. Commerciële handelaren mogen soorten verkopen tot 1 jaar na plaatsing op de Unielijst.

In 2022 hebben wij in opdracht van RVO 26 inspecties afgerond om na te gaan of de verbodsbepalingen met betrekking tot het bezitten of verkopen van de Unielijstsoorten werden overtreden. Daarnaast zijn er 10 inspecties uitgevoerd naar aanleiding van meldingen of eigen onderzoek.

In 2022 hebben wij in 8 gevallen een overtreding aan RVO gerapporteerd, zodat zij bestuursrechtelijke maatregelen kunnen opleggen. Het betrof niet alleen overtredingen bij bedrijven maar ook bij enkele particulieren. Het ging om de hemelboom en deze dieren: wasbeer, lettersierschildpad en nijlgans.

Vanaf 1 januari 2022 geldt een nationaal handelsverbod van invasieve uitheemse Aziatische duizendknopen. Het betreffen de Japanse duizendknoop (Fallopia japonica), waaronder de dwergvariëteit van de Japanse duizendknoop (Fallopia japonica var.compacta), de Sachalinse duizendknoop (Fallopia sachalinensis) en de bastaardduizendknoop (Fallopia × bohemica). In samenwerking met LNV en RVO is naar aanleiding van diverse vragen de betekenis van deze nationale regelgeving toegelicht. Levensvatbare delen van de planten mogen niet verhandeld of vervoerd worden, ook niet als onderdeel van een lading grond, tenzij dit handel of vervoer betreft in het kader van uitroeiing, bestrijding of beheersing. Handel en vervoer in het kader van uitroeiing, bestrijding of beheersing van Aziatische duizendknopen blijft dus wel toegestaan.

De NVWA is op basis van een stageonderzoek gestart met een inspectieproject om meer inzicht te krijgen over mogelijke handel van Chinese wolhandkrabben. De resultaten hiervan worden medio 2023 verwacht.

Ondersteuning ministeries

Wij ondersteunen het ministerie van LNV inhoudelijk met adviezen over de impact van de aanwezigheid van invasieve soorten.

Uitgebrachte adviezen in 2022

In 2022 hebben we 2 signaaladviezen uitgebracht over invasieve exoten:

• signaaladvies over de risico’s van de schimmel Bsal in Nederland
• signaaladvies over de risico’s van uitheemse mollusken

Door de media werden aan de NVWA ook weer vragen gesteld over invasieve soorten. Zo werd ten behoeve van een landelijk dagblad de wet- en regelgeving aangereikt ingeval men invasieve exoten uit de natuur wil consumeren.

Monitoring invasieve exoten

Het is belangrijk om nieuwe exoten snel te ontdekken in Nederland. Verder is het belangrijk te kijken naar het precieze verspreidingsgebied van een exoot in Nederland. Diverse organisaties voeren daarom monitoringsprojecten uit in opdracht van de NVWA.

Landplatwormen

In opdracht van de NVWA heeft een extern bureau een verkenning uitgevoerd van de mogelijkheden voor detectie en bestrijding van de Nieuw-Zeelandse landplatworm.

Vergroten bewustwording risico's invasieve exoten

Internationale conferentie

De NVWA (BuRO) en het Belgische Instituut voor Natuur- en bosonderzoek (INBO) hebben met ondersteuning van Canada’s Invasive Species Centre de 'International Conference on Aquatic Invasive Species' (ICAIS) georganiseerd. Deze is van 18-22 april 2022 gehouden in Oostende, België. Het thema van de conferentie was ‘Klimaatverandering versterkt de effecten van aquatische invasieve soorten’. Er waren 388 deelnemers uit 40 landen (waarvan 212 fysieke aanwezig en 176 online) en met 7 keynote presentaties, 188 mondelinge presentaties en 52 posterpresentaties was er een overvloed aan kennis.

De conferentie werd afgesloten met een excursie naar de Oosterscheldekering in Zeeland. In de haven van Breskens en een Belgisch zoetwaterkanaal werden aquatische exoten getoond.

Artikelen op platform Nature Today

De NVWA heeft in 2022 3 artikelen geplaatst op het digitale nieuwsplatform Nature Today: over de uitbreiding van de Unielijst, de toename van aantal planten van ambrosia en over een nieuw potentieel invasief vederkruid in Nederlandse wateren. Ook is de nieuwsbrief 'Kijk op exoten' met steun van de NVWA uitgebracht.