Jaaroverzicht invasieve exoten 2020
Wat is er in 2020 op het gebied van invasieve exoten gebeurd?
EU-exotenverordening 1143/2014
Sinds augustus 2016 geldt een Europees verbod (EU-exotenverordening 1143/2014) op bezit, handel, kweek, transport en import van een aantal schadelijke exotische planten en dieren. Deze soorten staan op de Europese Unielijst voor zorgwekkende invasieve uitheemse soorten (de zogenaamde Unielijst).
In 2020 is de Unielijst niet veranderd ten opzichte van 2019. De verwachting is dat er in 2021 nieuwe soorten door de Europese Unie aan de Unielijst worden toegevoegd.
Toezicht en handhaving
Het is verboden om soorten van de Unielijst te koop aan te bieden. Commerciële handelaren mogen soorten tot 1 jaar na plaatsing op de Unielijst nog verkopen.
De NVWA heeft in het voorjaar van 2020 21 bedrijven benaderd om na te gaan of deze commerciële voorraden hadden van zonnebaars of hemelboom (een invasieve vis en boom) waarvan verkoop vanaf 15 augustus 2020 verboden zou worden. Veelal gaven de bedrijven aan dat de informatie op hun website was verouderd en dat ze geen exemplaren meer (in voorraad) hadden. Na 15 augustus is een aantal bedrijven geinspecteerd, omdat ze toch nog hemelboom leken te verkopen. Was dit inderdaad het geval, dan is rapportage voor RVO opgemaakt voor bestuursrechtelijke opvolging.
In 2020 zijn in opdracht van RVO 34 inspecties afgerond om na te gaan of de verbodsbepalingen van het bezitten of verkopen van de Unielijstsoorten werden overtreden.
In 2020 is in 13 gevallen een overtreding aan RVO gerapporteerd zodat RVO bestuursrechtelijke maatregelen kan opleggen. De NVWA heeft zelf 3 waarschuwingsbrieven verstuurd.
In 2020 heeft de NVWA 65 advertenties met aanbiedingen van soorten die op de Unielijst staan van Marktplaats laten verwijderen. Het ging om advertenties met reuzenberenklauw, geelwangschildpad, zonnebaars, marmerkreeft, hemelboom en Siberische grondeekhoorn.
Ondersteuning ministeries
De NVWA ondersteunt het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) inhoudelijk met adviezen over de impact van de aanwezigheid van invasieve soorten. In 2020 is een advies opgesteld over de Aziatische duizendknopen waarin aanbevolen wordt om maatregelen te stimuleren die nieuwe vestiging en verspreiding van Japanse duizendknoop, Sachalinse duizendknoop en bastaardduizendknoop tegengaan. Bijvoorbeeld door het stoppen van de handel in levensvatbare delen.
Risicobeoordeling
In 2020 heeft de NVWA diverse risicobeoordelingen laten uitvoeren, zoals voor watercrassula, landplatwormen en mieren. Ook heeft de NVWA laten onderzoeken of een ballastwaterwisselgebied bij de Caribische eilanden effectief is om vestiging van invasieve exoten te voorkomen.
Vergroten bewustwording risico's invasieve exoten
Er zijn in 2020 meerdere artikelen geplaatst op het digitale nieuwsplatform Nature Today. Zo heeft de NVWA gewezen op de schadelijkheid van de zonnebaars, een vissoort die op de Unielijst staat. En aangegeven wat eigenaren kunnen doen als ze van hun zonnebaars af willen. Ook is een bericht geplaatst over een onderzoek naar de kieming van zaden van Japanse duizendknoop. De Japanse duizendknoop kan kruisen met andere plantensoorten en dit heeft invloed op de wijze van beheer van deze plantensoorten. Samen met Floristisch Onderzoek Nederland (FLORON) is een bericht geplaats over dat de kans op verwildering van sommige tuinplanten groter is door het ruimere aanbod van cultuur variëteiten. Om de handel in reuzenberenklauw in te dammen, is er een artikel geplaatst in Bloem en Blad.
Diverse invasieve plantensoorten in Nederland zijn verwilderde tuin-of vijverplanten. Er was geen overzicht van soorten die beter niet aangeplant kunnen worden omdat ze kunnen verwilderen en schadelijk zijn voor de biodiversiteit. Daarom heeft de NVWA FLORON gevraagd om, samen met professionals in de tuinbranche, een databestand te maken waarin gezocht kan worden of een plantensoort (potentieel) invasief is. En waarin een alternatief voor de (potentieel) invasieve soorten wordt genoemd. De beoogde gebruikers zijn onder andere hoveniers, tuinontwerpers en burgers die een tuinplant willen kopen.
Monitoring en surveillance
De NVWA heeft aan de basis gestaan van het monitoring- en surveillancesysteem invasieve exoten in Nederland en coördineert op hoofdlijnen de uitvoering. Het systeem bestaat uit 6 samenhangende onderdelen:
- professionele monitoring in aansluiting op de bestaande natuurmonitoring (WOT-NEM)
- gegevensbeheer in de Nationale Databank Flora en Fauna
- citizen science surveillance
- signaleringsproject invasieve exoten
- Nederlands soorten register
- alert systeem invasieve exoten
Volgens de Europese definitie vallen ook de resultaten van officiële controles onder het surveillancesysteem: - douanecontroles
- officiële bedrijfsbezoeken
In 2020 kwamen veel meldingen binnen van de Aziatische hoornaar, een soort die op de Europese Unielijst staat. In totaal is op 26 locaties een waarneming gedaan. Omdat deze soort nog niet was gevestigd in Nederland, heeft de NVWA opdracht gegeven voor het opsporen van nesten. Tien nesten zijn gevonden en door de provincies of anderen bestreden en van 6 locaties wordt aangenomen dat er een nest gezeten moet hebben, dat niet is gevonden.