Inspectieresultaten Q-koorts 2024
Houders van schapen en geiten moeten maatregelen nemen om te voorkomen dat er Q-koorts uitbreekt. De NVWA controleert of dierhouders dit ook echt doen. De belangrijkste verplichte maatregel waar we op toezien is tijdige vaccinatie. Q-koorts is een zoönose: een ziekte die kan overgaan van dier op mens. De vaccinatie beschermt dus niet alleen de dieren, maar indirect ook mensen.
In 2024 voerden we inspecties uit bij 176 bedrijven en locaties. Hieronder vindt u de resultaten van de uitgevoerde inspecties.
In het kort: controles bij verschillende soorten bedrijven
De regels voor preventie en bestrijding van Q-koorts staan in het Besluit houders van dieren. De regels gelden voor zowel professionele bedrijven als publiekslocaties:
- professionele bedrijven
Dit zijn bedrijven waar 50 of meer schapen en/of geiten gehouden worden voor melkproductie. De regels gelden ook voor opfokbedrijven. - publiekslocaties
Dit zijn schapen- en/of geitenbedrijven die een publieke functie vervullen, zoals kinderboerderijen en locaties waar lammetjes-aaidagen worden georganiseerd.
Tijdens de inspecties controleerden we of deze bedrijven de regels op het gebied van Q-koorts hebben nageleefd. We keken bijvoorbeeld of de dieren tijdig gevaccineerd waren, en of dit op de juiste leeftijd was gebeurd. Ook controleerden we of de vaccinaties tijdig in het identificatie- en registratiesysteem (I&R-systeem) van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) geregistreerd waren.
Hoe zijn de bedrijven geselecteerd?
We voeren inspecties risicogericht uit. Daarom selecteerden we bedrijven die vermoedelijk in overtreding waren. Het I&R-systeem van RVO liet zien dat deze bedrijven hun dieren mogelijk niet hadden gevaccineerd, of dat ze de vaccinaties niet of niet tijdig hadden geregistreerd.
Naast de risicogerichte inspecties voerden we ook inspecties uit naar aanleiding van meldingen en op eigen initiatief van inspecteurs.
Algemene resultaten
Van de 176 inspecties waren er 83 akkoord en 93 niet akkoord. Bij 49 bedrijven voerden we een herinspectie uit. 48 bedrijven bleken bij de herinspectie wel aan de regels te voldoen, 1 bedrijf voldeed bij de herinspectie nog steeds niet aan de regels.
| Type inspectie | Totaal | Akkoord | Niet akkoord |
|---|---|---|---|
| Publiekslocaties | 114 | 51 | 63 |
| Professionele bedrijven | 62 | 32 | 30 |
| Herinspectie publiekslocaties | 41 | 40 | 1 |
| Herinspectie professionele bedrijven | 8 | 8 | - |
Uit de resultaten blijkt dat in 2024 meer publiekslocaties aan de regels voldeden dan in 2023. Voor de professionele bedrijven kan deze vergelijking niet worden gemaakt. Hiervoor zijn in 2023 te weinig bedrijven geïnspecteerd.
Inspectieresultaten publiekslocaties
In tabel 2 staan de resultaten van de inspecties bij publiekslocaties. De resultaten van de herinspecties staan ook in deze tabel.
| Type inspectie | Totaal | Akkoord | Niet akkoord |
|---|---|---|---|
| Risicogericht | 104 | 50 | 54 |
| Meldingen/eigen initiatief | 10 | 1 | 9 |
| Herinspectie na risicogerichte inspectie | 36 | 35 | 1 |
| Herinspectie na inspectie melding/ eigen initiatief | 5 | 5 | - |
Een deel van de geïnspecteerde locaties bleek geen publieksfunctie meer te hebben. Deze locaties zijn dan ook niet verplicht hun dieren tegen Q-koorts te vaccineren.
Overtredingen publiekslocaties
In tabel 3 staat welke overtredingen zijn vastgesteld en hoe vaak deze voorkwamen. Ook staat vermeld hoe ernstig de overtreding was. Het is mogelijk dat er meerdere overtredingen op een bedrijf werden geconstateerd.
| Overtreding | Aantal keer overtreden | Overtredingsklasse middel zwaar | Overtredingsklasse zwaar |
|---|---|---|---|
| Dieren waren niet gevaccineerd | 4 | - | 4 |
| Niet alle dieren waren gevaccineerd | 3 | - | 3 |
| Dieren waren niet tijdig gevaccineerd | 22 | - | 22 |
| Vaccinaties waren niet geregistreerd | 30 | 30 | - |
| Vaccinaties waren niet tijdig geregistreerd | 21 | 20 | - |
| Administratie van Q-koorts vaccinaties incompleet of niet bewaard | 1 | 1 | - |
| Bezoekers konden in contact komen met de dieren tijdens het aflammeren | 1 | - | 1 |
| Administratie van dekking/inseminatie incompleet of niet bewaard | 1 | 1 | - |
| Dieren bijeengebracht die niet of niet tijdig gevaccineerd waren | 2 | - | 2 |
Inspectieresultaten professionele bedrijven
In tabel 4 staan de resultaten van de inspecties bij professionele bedrijven. De resultaten van de herinspecties staan ook in deze tabel.
| Type inspectie | Totaal | Akkoord | Niet akkoord |
|---|---|---|---|
| Risicogericht | 53 | 28 | 25 |
| Meldingen/eigen initiatief | 9 | 3 | 6 |
| Herinspectie na risicogerichte inspectie | 8 | 8 | - |
Bij een deel van de geïnspecteerde bedrijven bleek de houder gestopt te zijn met melken. Daardoor zijn zij niet langer verplicht hun dieren tegen Q-koorts te vaccineren.
Overtredingen professionele bedrijven
In tabel 5 staat welke overtredingen zijn vastgesteld en hoe vaak deze voorkwamen. Ook staat vermeld hoe ernstig de overtreding was. Het is mogelijk dat er meerdere overtredingen op een bedrijf werden geconstateerd.
| Overtreding | Aantal keer overtreden | Overtredingsklasse middel zwaar | Overtredingsklasse zwaar |
|---|---|---|---|
| Niet alle dieren waren gevaccineerd | 4 | - | 4 |
| Dieren waren niet tijdig gevaccineerd | 12 | - | 12 |
| Vaccinaties waren niet geregistreerd | 10 | 7 | 1 |
| Vaccinaties waren niet tijdig geregistreerd | 14 | 14 | - |
| Administratie van Q-koorts vaccinaties incompleet of niet bewaard | 1 | 1 | - |
| Onjuiste dosering vaccin gebruikt | 2 | - | 2 |
| Mestadministratie niet 2 jaar bewaard | 1 | 1 | - |
| Administratie van dekking/inseminatie incompleet of niet bewaard | 2 | 2 | - |
Hoe hebben wij gehandhaafd?
Bij bedrijven die in overtreding waren hebben wij een interventie toegepast volgens ons interventiebeleid. In uitzonderlijke gevallen is er afgeweken van het interventiebeleid en is er een andere maatregel toegepast.
Het ging om:
- 4 mededelingen ter plaatse
- 75 officiële waarschuwingen
- 30 rapporten van bevindingen, op basis hiervan kan een bestuurlijke boete of maatregel worden opgelegd
- 1 proces-verbaal, deze wordt ingediend bij het Openbaar Ministerie en kan leiden tot een strafrechtelijke vervolging
Soms zagen we tijdens een inspectie meerdere overtredingen. Deze worden opgenomen in 1 rapport van bevindingen of 1 officiële waarschuwing. Als de overtredingen niet even ernstig zijn kunnen we ook 2 verschillende interventies opleggen. Bijvoorbeeld: voor een middelzware overtreding een officiële waarschuwing, en voor een zware overtreding een rapport van bevindingen.
| Soort bedrijf | Mededelingen ter plaatse | Officiële waarschuwing | Rapport van bevindingen | Proces-verbaal |
|---|---|---|---|---|
| Publiekslocatie | 1 | 58 | 17 | 1 |
| Professioneel bedrijf | 3 | 17 | 13 | - |
Van de inspecties bij publiekslocaties resulteerde 15% in een rapport van bevindingen en 51% in een officiële waarschuwing. Bij de professionele bedrijven was dit respectievelijk 21% en 27%.
Vervolgaanpak: toezicht blijft nodig
In 2025 bekijken we hoe we publiekslocaties beter kunnen informeren over de vaccinatieplicht en hoe belangrijk het is om deze na te leven. Daarnaast onderzoeken we of de vaccinatieplicht ook extra onder de aandacht moet worden gebracht bij professionele bedrijven. Indien nodig combineren we dit met extra communicatie voor de I&R-verplichtingen.