Risicobeoordeling over de visketen
Het wetenschappelijk bureau Risicobeoordeling & onderzoek (BuRO) van de NVWA heeft een analyse gemaakt van de grootste risico's in de visketen voor voedselveiligheid, diergezondheid, dierenwelzijn en natuur & milieu.
Documenten
In het kort
Vis, visproducten en schaal- en schelpdieren worden regelmatig gegeten in Nederland. Sommige mensen zijn allergisch voor visproducten en als bederf is opgetreden van de visproducten kan na consumptie histaminevergiftiging optreden. Vis, visproducten en schaal- en schelpdieren kunnen microbiologische organismen (pathogenen) bevatten die voor henzelf niet schadelijk zijn, maar die na consumptie van de vis door consumenten voor hen wel een risico voor de gezondheid kunnen geven.
In het leefmilieu van vissen, schaal- en schelpdieren komen chemische stoffen voor, zowel natuurlijke stoffen als verontreinigingen door bijvoorbeeld industriële lozingen. Voor de gezondheidsrisico’s meest belangrijke chemische stoffen zijn (methyl)kwik in roofvissen, arseen, cadmium, biotoxinen, dioxinen en dioxine-achtige polychloorbifenylen (PCB’s), en perfluorverbindingen (PFAS, PFOS, PFOA). Veel chemische stoffen kunnen ophopen in vis, schaal- en schelpdieren waardoor consumptie van visproducten al bij beperkte inname tot overschrijding van gezondheidsnormen kan leiden.
Gebaseerd op wetenschappelijke literatuur zijn er aanwijzingen dat vissen en tenminste de grootste kreeftachtigen (kreeften, krabben, langoustines, grote garnalen) bewustzijn hebben en pijn kunnen voelen. Alle schakels van de Nederlandse visketen zowel wildvangst als kweek leveren aanzienlijke dierenwelzijnsrisico’s op. In aantallen gaat het om honderdduizenden tonnen vis per jaar, en dus miljarden organismen. Vooral vissen en kreeftachtigen ervaren ernstige stress en fysieke problemen bij onverdoofd doden, verdrukking, verwonding, hittestress en zuurstofgebrek, fysieke misvormingen, (weefsel)schade, verminderde weerstand waardoor ziekten ontstaan en voortijdige sterfte.
De natuur(lijke omgeving), het aquatisch milieu, staat onder druk door de wildvangst en kweek van vis, schaal- en schelpdieren; zowel in zoet, zout als brak water. Overbevissing van soorten is een risico waardoor populaties kunnen verdwijnen of onder druk staan omdat de grootste vissen worden weggevangen en een populatie zich minder goed kan herstellen. Verschillende vangst en kweekmethoden brengen verschillende risico’s voor de natuur met zich mee, bij voorbeeld door de mate van bodemberoering door vistuig in de Noordzee. Daarnaast draagt de visserij bij aan de introductie van invasieve exotische organismen die de inheemse soorten bedreigen.