Quarantaine-organismen, PZ-quarantaine-organismen en RNQP's

Quarantaine-organismen zijn ziekten en plagen die niet in de EU voorkomen, of daar zeer beperkt verspreid zijn. Ze worden ook wel aangeduid als Q-organismen of Q's. De wetgeving stelt regels die introductie en vestiging of de verdere verspreiding, van deze organismen moet voorkomen. Onder deze groep vallen ook de zogenoemde:

• prioriteitsorganismen
• organismen waarvoor noodmaatregelen gelden
• quarantainewaardige organismen

Prioriteitsorganismen

Een kleine groep Q-organismen heeft de status van prioriteitsorganisme. De EU verwacht bij vestiging grote nadelige gevolgen, zoals:

• ernstig verminderde opbrengst van gewassen
• ernstige achteruitgang van de kwaliteit van gewassen
• onzekerheid in de voedselvoorziening
• toename in het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen
• verlies van biodiversiteit
• verdwijnen van belangrijke boomsoorten
• verlies van werkgelegenheid

EU-landen nemen extra maatregelen om vestiging van prioriteitsorganismen te voorkomen. Zo wordt onder meer ieder jaar onderzocht of het prioriteitsorganisme afwezig is. En er ligt voor ieder prioriteitsorganisme een gedetailleerd plan klaar voor het geval dat organisme aangetroffen wordt.

Organismen waarvoor noodmaatregelen gelden

Deze organismen zijn nog niet in de officiële Verordening EU 2019/2072 vastgelegd. Toch heeft de EU wel alvast maatregelen ingesteld, omdat de kans op schade na introductie of verspreiding groot is.

Noodmaatregelen zijn tijdelijk. Binnen enkele jaren na het instellen van de noodmaatregel beoordeelt de EU of officiële regulering nodig is en wordt het organisme eventueel opgenomen in verordening EU 2019/2072. De noodmaatregel vervalt na de beoordeling, ongeacht of het organisme wordt opgenomen in de wetgeving.

Quarantainewaardige organismen

Een klein aantal organismen heeft in Nederland de status quarantainewaardig. De EU heeft nog geen regels, maar Nederland vindt het risico op schade door deze organismen groot, en wacht daarom niet op officiële regulering. Voor deze organismen gelden in Nederland dezelfde regels als voor quarantaine-organismen. Zo wordt voorkomen dat ze via Nederland de EU binnenkomen en zich vestigen. Soms nemen een of enkele andere EU-landen ook maatregelen tegen dezelfde organismen.

Een quarantainewaardige status is tijdelijk. Binnen enkele jaren na het instellen van zo'n status beoordeelt de EU of officiële regulering nodig is, en wordt het organisme eventueel opgenomen in verordening EU 2019/2072. In dat geval geldt de quarantainestatus voortaan in alle EU-landen; we noemen dat harmonisatie. De quarantainewaardige status vervalt na de EU-beoordeling.

Maatregelen bij vondst Q-organisme in de EU

Wordt een Q-organisme in de EU aangetroffen, dan moet dit uitgeroeid worden. Wij bepalen bij een vondst in Nederland hoe dat gebeurt.

Een klein aantal Q-organismen komt al voor in de EU. De EU kan bij uitzondering bepalen dat zo’n organisme in bepaalde gebieden niet uitgeroeid hoeft te worden maar alleen ingeperkt. Uitgangspunt daarbij is dat verdere verspreiding wordt voorkomen, en een vondst buiten de bepaalde gebieden wordt uitgeroeid. Daarnaast moet materiaal dat in de EU wordt verhandeld vrij zijn van alle Q-organismen, inclusief Q-organismen die al in een lidstaat voorkomen.

Voor Nederland geldt deze uitzonderingssituatie voor een aantal organismen. Wij bepalen hoe we aan deze eisen voldoen, in lijn met regels die de EU daarvoor stelt. Het betreft de volgende organismen:

• bruinrot (Ralstonia solanacearum)
• aardappelmoeheid (Globodera pallida en Globodera rostochiensis)
• wratziekte (Synchytrium endobioticum)
• maiswortelknobbelaaltje (Meloidogyne chitwoodi)
• bedrieglijk maiswortelknobbelaaltje (Meloidogyne fallax)

Maatregelen bij vondst Q-organisme bij import

Niet-EU-landen moeten zorgen dat een product dat naar de EU wordt geëxporteerd vrij is van Q-organismen. Zij verklaren dit met het fytosanitaire certificaat.

Van sommige Q-organismen acht de EU de kans groot, dat deze meekomen met import van bepaalde producten. Voor die producten gelden extra eisen waaraan niet-EU-landen moeten voldoen bij export naar de EU. Vaak moet er dan een extra verklaring op het fytosanitaire certificaat staan, de zogenoemde bijschrijving. Daarmee geven de autoriteiten van het exporterende land aan op welke manier de producten aan de eisen voldoen.

Wordt toch een Q-organisme aangetroffen bij een importinspectie, dan wordt betreffende partij geweigerd voor import in de EU.

PZ-quarantaine-organismen zijn ziekten en plagen die voorkomen in de meeste EU-landen. Ze hebben alleen een quarantainestatus in (delen van) EU-landen waar het organisme niet voorkomt en die een PZ-status voor dat organisme hebben. PZ betekent Protected Zone (beschermd gebied).

Een EU-land kan onder voorwaarden bij de EU een PZ-status aanvragen, om te voorkomen dat het organisme zich vestigt in dat land of deel ervan. PZ-quarantaine-organismen worden bij import en interne handel alleen geweigerd voor gebieden met zo'n PZ-status voor het betreffende organisme. En alleen in die gebieden moeten ze bij een vondst ook uitgeroeid worden. Nederland heeft geen beschermde gebieden.

PZ-quarantaine-organismen worden ook wel PZ-Q-organismen of PZ-Q's genoemd.

Handel met beschermde gebieden

Als u plantaardig materiaal verhandelt naar een beschermd gebied moet dat vrij zijn van betreffende PZ-Q-organismen. Vaak gelden daarnaast voor bepaalde producten ook nog aanvullende eisen. In het Register eisen en coderingen voor beschermde gebieden vindt u een overzicht van PZ-Q-organismen, de landen en gebieden met een PZ-status voor dat organisme, en eventuele aanvullende eisen voor handel naar deze gebieden.

Is een PZ-Q-organisme aanwezig in een teelt of een partij planten? Of wordt niet aan de extra eisen voldaan? Dan mag u de betreffende PZ-aanduiding niet vermelden op het plantenpaspoort van de bijbehorende planten. De planten mogen niet verhandeld worden naar betreffende PZ-gebieden.

Wordt een PZ-Q-organisme aangetroffen op een partij bestemd voor een land of gebied met de een PZ-status voor dat organisme, dan kan de partij niet binnengebracht worden in het betreffend land of gebied.

Voor meer informatie over PZ-Q-organismen en wat daarover op het plantenpaspoort moet staan, kunt u terecht bij uw keuringsdienst.

Regulated Non-Quarantine Pests (RNQP's) zijn schadelijke organismen die voorkomen in meerdere EU-landen en niet uitgeroeid hoeven te worden. Ze verspreiden zich voornamelijk via planten bestemd voor opplant. Het doel van een RNQP-status is om economische schade in de productieketen van bepaalde teelten te voorkomen of te beperken. Regulated Non-Quarantine Pests heten in het Nederlands 'Gereguleerde niet-quarantaine organismen'.

Welke organismen hebben de RNQP-status?

De RNQP-status geldt voor een organisme in combinatie met bepaalde plantensoorten of -geslachten die bestemd zijn om opgeplant te worden voor specifieke toepassingen. Het gaat soms ook om zaad, maar nooit om eindproducten als vruchten, snijbloemen en snijgroen.

Een overzicht vindt u in het Register RNQP's

RNQP's en handel binnen de EU

Bij handel binnen de EU mag een RNQP-organisme niet voorkomen boven de drempelwaarde die geldt voor het betreffende gewas en de specifieke toepassing.

Komt een RNQP-organisme dus voor in uw teelt, dan mag u geen plantenpaspoort aanbrengen op een handelspartij waarop de besmettingsgraad met het organisme de drempelwaarde voor de specifieke toepassing overschrijdt.

De drempelwaarde is in veel gevallen 0%. Dat betekent dat uw partij dan dus volledig vrij moet zijn van dat organisme.

Soms zijn er ook nog aanvullende eisen om uw plantmateriaal in de handel te mogen brengen. Voor meer informatie over de RNQP's en handel binnen de EU kunt u terecht bij de keuringsdiensten.

Vondst in de handel binnen de EU

Wordt op een partij in de handel een RNQP-organisme aangetroffen boven de drempelwaarde op het betreffende gewas? Dan beslist de keuringsdienst welke mogelijkheden er nog zijn met de partij. Daarnaast start de keuringsdienst een onderzoek bij de leveranciers van het materiaal.

Mocht een (ander) EU-land een partij planten uit Nederland aantreffen die niet voldoet aan de RNQP-eisen, dan melden zij dit aan Nederland met een zogenoemde notificatie. De keuringsdienst start dan een onderzoek bij de leveranciers van het materiaal.

RNQP's en import

Als u een partij planten bestemd voor opplant importeert in de EU, moeten ze voldoen aan dezelfde eisen voor RNQP's als bij interne EU-handel, inclusief dezelfde drempelwaarden.

Als bij de importinspectie een RNQP-organisme wordt gevonden boven de drempelwaarde voor dat gewas mag uw zending de EU niet in. Soms heeft u echter de mogelijkheid om de zending te ‘behandelen’, bijvoorbeeld door die op te schonen. U moet uw zending daarna opnieuw laten keuren als u die wilt importeren. Is een behandeling niet mogelijk, of ziet u daarvan af, dan wordt de zending geweigerd voor import in de EU. Voor meer informatie over de afhandeling van RNP's bij import verwijzen wij naar de keuringsdiensten.

Voor RNQP's hoeven geen bijschrijvingen op het fytosanitair certificaat te zijn vermeld.